Toshkent to‘qimachilik va yengil sanoat instituti “Kimyoviy texnologiya” kafedrasi

Trikotajni uzlukli va yarimuzluksiz usullarda oqartirish. 
Trikotajni kichik 
xajmda, turli assortimentlarda, har xil ranglarda ishlab chiqarish talab qilinsa, u 
holda ularni qaynatish-oqartirish jarayonlarini uzlukli usulda olib borish maqsadga 
muvofiq keladi. Bu maqsadda ejektorli qozonlardan foydalaniladi. Ejektorli 
qozonlarda trikotjga jgut holida ishlov beriladi. Yoyiq holatda ishlov berish uchun 
uzlukli usulda jigger jihozlarida amalga oshirilishi mumkin. Yarim uzluksiz usulda 
oldin polotno yoyiq holatda pardozlashga tayyorlash eritmasiga, ya‟ni qaynatish-
oqartirish eritmasiga shimdirilib (39-rasm), texnologik reja bo„yicha 2-12 soat 
davomida aylanib turilgan holda xona yoki issiq haroratda saqlab turiladi.

---

153 
39-rasm. Yarim uzluksiz usulda pardozlashga tayyorlash jihozi. 
Talab qilingan vaqt o„tgach polotno uzluksiz ishlaydigan yuvish jihozida 
yuviladi. Trikotaj polotnolarini cho„zilishdan saqlash maqsadida ular qattiq 
tortilmagan holda teshikli vallar orqali harakatlantiriladi (40-rasm). 
40-rasm. Trikotaj polotnolarini uzluksiz usulda yuvish DMS 24 jihozi 
Buning uchun to„qimachilik materiali oldin xom mahsulot omborxonasida 
nazoratdan o„tkaziladi va partiyalarga ajratiladi, so„ng kerakli hajmdagi va bir 
qozonga joylashtirishga mo„ljallangan material tikilib (agar trikotaj polotnosi 
aylana ko„rinishda to„qilgan bo„lsa, partiya bo„laklari tikilgach ag„darma jihozda 
teskarisiga o„giriladi), qaynatish-oqartirish qozoniga jo„natiladi. Bitta qozonda ham 
qaynatish-oqartirish, ham bo„yash jarayonlarini olib borish mumkin. Oqartirilgan 
material yuza zichligiga bog„liq ravishda yoki aravalarni o„zida (suvning oqib 
ketishi uchun ma‟lum vaqt mahsulot aravalarda saqlanadi), senrifugada yoki 
tamplerda suvsizlantiriladi. Keyin materiallar assortiment turiga ko„ra (aylanma 
ko„rinishda to„qilgan polotnoni bo„yi bo„yicha kesish), paxmoqlash, tuk kesish, en 
berish, yumshatish, yakuniy pardoz berish, dazmollash jarayonlaridan o„tkaziladi.

---

154 
Aylana to„qilgan trikotajlarni merserlash jarayoni «Stabilo Flou» firmasining 
jihozida olib boriladi (41-rasm). 
41-rasm. «Tis» firmasining «Stabilo Flou» merserlash mashinasi. 1-
mato yo„naltiruvchi. 2-ishqor eritmasiga shimdirish zonasi. 3-stabillash.