O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. B. Mirzajonova

Gidrometallurgik 
jarayonlarning 
turlari - 
gidrometallurgik jarayonlar 
sanoatda ko’pgina rangli metallar ishlab 
chiqarishda keng qo’llanilmoqda. Ular 
nisbatan past (300 
0
C dan yuqori 
bo’lmagan) 
haroratda 
suyuq, 
ko’p 
hollarda suvli muhitda o’tkaziladi (2.2-
rasm). Gidrometallurgik jarayonlarni 
bugungi kunda keng ishlatilayotganiga 
quyidagi 
yutuqlarini 
sabab 
qilib 
ko’rsatish mumkin: 
- minimal issiqlik va energetik harajatlar 
bilan 
nisbatan 
yuqori 
bo’lmagan 
haroratlarda (300
0 C
haroratgacha) 
2.2-rasm. Gidrometallurgik 
jarayonlardagi quyultirgichlar 

---

59 
- kambag’al va boyitish qiyin bo’lgan rudalardan metallarni (ayrim hollarda ruda 
qatlamini o’zidan – mis, uranni yer ostida tanlab eritish) tanlab ajratib olish 
imkoniyati; 
- atmosferani zaharli gazlar bilan zararlanishni yo’qligi; 
- xizmat ko’rsatuvchi personallar uchun nisbatan yaxshi sanitar-gigienik 
sharoitlarni mavjudligi. 
Gidrometallurgik 
jarayonlar 
texnologiyasining 
asosiy 
bosqichlari 
quyidagilar: 
1) ruda mahsulotini qayta ishlashga tayyorlash; 
2) ajratib olinishi kerak bo’lgan metalni eritmaga o’tkazish – tanlab eritish; 
3) eritmani va qattiq cho’kmani bir-biridan ajratish; 
4) eritmani zararli qo’shimchalardan kimyoviy usulda tozalash; 
5) eritmadan metalni ajratib olish. 
Gidrometallurgik jarayonlarning asosiy ko’rinishlari tanlab eritish jarayoni, 
eritmalarni keraksiz qo’shimchalardan tozalash va eritmalardan metallarni 
cho’ktirish hisoblanadi. 
Tanlab eritish
– qayta ishlanayotgan materialga ko’p hollarda gazsimon 
reagent – kislorod, vodorod va boshqalar ishtirokida erituvchi ta’sir ettirib, ajratib 
olinayotgan komponentni eritmaga o’tkazish (eritish) jarayonidir. 
Tanlab eritish natijasida keraksiz qo’shimchalar bilan ifloslangan ajratib 
olinayotgan