Фуқаро бинолари архитектураси фанидан маърузалар матни

градация
деб аталади. Ўлчамларни белгилашда 
ўсиб борувчи 

---

34 
градация
ни қўллаш унификациялаш даражасининг янада ошишига имкон 
туғдиради. Масалан, жамоат биноларидаги қаватлар баландлигини белгилашда 
қуйидаги модуллашган ўлчамлар қўлланилган: 3 м, 3,3 м, 3,6 м, 4,2 м, 4,8 м ва 6 
м. Бу ерда 3 метрдан 3,6 метргача 3М (300 мм) модул, 3,6 метрдан 4,8 метргача 
6М (600 мм) модул, 4,8 метрдан сўнг 12М (1200 мм) модул қўллаш, яъни ўсиб 
борувчи градацияни қўллаш ҳисобига 3 метрдан 6 метргача оралиқда 3М модул 
қўлланилганда ҳосил бўладиган 11 та унификацияланган ўлчам ўрнига 5 тагина 
ўлчам қабул қилинган холос. 
2. Қурилишда қўлланиладиган ўлчамлар 
Биноларни лойиҳалаштиришда қуйидаги ўлчамлар қўлланилади. 
1) 
Номинал
(координацион) 
ўлчам 
– бинонинг шартли лойиҳа ўқлари 
орасидаги масофани билдиради (3.3-расм). У ҳосилавий модулга каррали 
бўлиши керак, яъни 
M
k
L
H
( 3.1). 
Бу ерда 
k
- бутун сон. 
2) 
Конструктив ўлчам
– элементнинг, номинал ўлчамдан конструктив 
зазорнинг қиймати “ ” га фарқ қилувчи, лойиҳавий ўлчамини билдиради, яъни
M
k
L
L
H
k
(3.2) 
3) 
Ҳақиқий ўлчам
–бу элементнинг конструктив ўлчамидан рухсат 
этилган хатоликнинг қийматига (допуск –С) фарқ қилувчи ўлчамдир, яъни
2
2
C
L
C
L
L
H
k
(3.3).