C h e t e L m u s I q a t a r I x I

qism li fortepiano pyesalari, sim fonik poemalar shu y o ’sinda yuzaga
kelgan.
XIX asr ch olg‘u m usiqasida klassik janrlam ing bir muncha 
! 1
o ‘zgarganligi, s o f romantik janrlam ing paydo bo‘lishi kuzatiladi.
Turkumli sim foniya jiddiy o ‘zgarishlarga uchradi. Unda lirik kayfiyat
ustunlik qila boshladi 
(Shubertning «Tugallanmagan sim foniya»si).
M usiqaning lirik tabiati bir m avzulilikka intilish (Berliozning «Fantastik
sim foniya»si) hamda rivoj lanishning uzluksizligida namoyon b o’ladi.
Musiqiy rom antizm ning yangi y o ’nalishlari X IX a srn in g 4 0 -y illa r id a
L ist tom on id an k a sh f etilgan ja n r - sim fo n ik p oem ad a nisbatan izchil
tarzda m ujvassamlashgan.
Simfonik p oem alam ing eng yorqin tarzda ajraiib turadigan xususiyati
dasturiylik bo‘lib, u zam onaviy poeziya va adabiyot bilan bogMiq edi.
List yaratgan k ocpchilik sim fonik poem alam ing nomlari alohida adabiy
asarlar bilan b og‘liq» («M azepa» Bayron asari bo‘yicha, «T og‘larda
eshitilgan sadolar» G yugo asari b o‘yicha, «Prelyudi» Lamartini asari
b o‘yicha).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Poemaga xos shakl hosil qiluvchi tamoyillar sifatida bir qism liiik,
yagona mavzulilik, go'zal variativlik, turli tematik qo^hilm alar
orasidagi o 4tishlam ing izchilligi ko4zga tashlanadi. Shu bilan birga,
sim fonik poema klassik turkumli sim foniya tarkibini takrorlamagan
holda uning tamoyillariga tayanadi. Bir qism li 
shakl doirasida
umumlashtirilgan holda sonataviylik asoslari: o'zaro zid obrazlaming,
ikkita tonal va m avzu markazining m avjudligi, sayqallanganlik,
takroriylik, turkumlilik alomatlari yaratilgan. Shunday qilib, sim fonik