|
«Кўк рангли» критик ЮТНда тактика
.
Даволаш
Дуктус–боғлиқ қон оқими бор ЮТН
ўпка
тизимли
Простогландин
ҳа (рО2 назорати)
ҳа (метаболик ацидоз
назорати)
ЎСВ
агар зарур бўлса ва ташиш
учун
ҳа
РЕЕР
йўқ
ҳа (8–10 мбар)
Кислород
йўқ
ҳа
Диуретиклар
ҳа
йўқ
Дигоксин
ҳа
йўқ
Инотроплар
Тўғрироғи ҳа
Тўғрироғи йўқ
Қон кўрсаткичлари
Hrt > 45%
Hrt > 45%
Ташхис ва даволаш
.
Ташхис қўйишда юракнинг УТТ ва юрак бўшлиғини зондлаш жуда
муҳимдир. Ушбу услублар нуқсонни аниқ ташхислашга, нуқсоннинг
ўлчамини ва қоннинг шунтланиш даражасини аниқлаш имконини беради.
Нуқсон ўлчамига қараб ҚАТНнинг қуйидаги турлари ажратилади.
Юрак етишмовчилигининг ривожланишига олиб келмайдиган кичик
ўлчамдаги ҚАТН (одатда диаметри 5 мм гача). Бундай нуқсонлари бўлган
болаларни (кўпинча улар тўсиқнинг мушак қисмида жойлашган) кардиолог
425
кузатувига юбориш керак, нуқсон ўлчамлари камайганлигини кузатиб бориш
учун улар йилига камида 1 маротаба юракнинг УТТдан ўтишлари керак.
Юрак етишмовчилиги билан юзага келадиган катта ва ўрта
катталикдаги ҚАТН. Юрак етишмовчилиги ҳаѐтнинг биринчи ойидаѐқ пайдо
бўлиши мумкин. Бундай ҳолда беморларга консерватив терапия буюрилади.
Даволаш дигоксин билан бошланади: тўйинганлик дозаси 0,075 мг/кг ни
ташкил қилади, 3 кун давомида, кейин тутиб турувчи дозага, яъни тўйинган
дозанинг 1/5 қисмига ўтилади. Диуретиклар тайинланади: фуросемид (2
мг/кг/кун гача) ва верошпирон (3 мг/кг/кун гача). Фуросемид 3 кунда ѐки 5
кунда 1 марта, верошпирон ҳар куни ишлатилади. Калий препаратлари
(аспартам, панангин) ѐш дозаларида кўрсатилган. Агар терапия етарлича
самарали бўлмаса каптоприл 1–3 мг/кг/кун дозада қўшилиши мумкин. Агар
юрак етишмовчилиги консерватив даво натижасида яхшиланса, нуқсон
ҳажмининг ўз–ўзидан камайиши умидида операция 1–1,5 йилгача
кечиктирилиши мумкин. Агар юрак етишмовчилиги терапияга нисбатан
рефракцияда бўлса, унда бола ѐши ва тана вазнидан қатъий назар жарроҳлик
йўли билан даволанади.
Ўпка гипертензияси билан қўшилиб келган ҚАТН. Одатда беморлар
гуруҳини 2 ѐшдан кейинги ва камдан–кам ҳолларда янги туғилган чақалоқлар
ташкил қилади. Ўпка гипертензияси бўлганда, дастлаб жисмоний
зўриқишдан кейин, сўнгра тинч ҳолатда ҳам инспиратор ҳансираш пайдо
бўлади. Терининг ранги ўзгаради: бошида малина тусли акроцианоз пайдо
бўлади, кейин тарқалган цианоз бўлиши мумкин. Сурункали қуруқ йўтал
тунги вақтларда устун келиши мумкин. Аускултацияда ўпка артерияси
устида (II қовурғалараро оралиқ тўшдан чапда) II тон акценти, худди шу ерда
ўпка регургитацияси шовқини эшитилади (Грэхем–Стилл шовқини). ЭКГда
ўзгаришлар аниқланди: ЭКГ ўнг типи, Гис тутамининг ўнг оѐқчаси
блокадаси, юракнинг ўнг бўлимлари электр фаоллигининг ошиши. Юракнинг
УТТ ва юракни зондлаш орқали ЎГ даражасини аниқлаши мумкин. Агар
426
ўпка томирларидаги ўзгаришлар қайтар деб баҳоланадиган бўлса (юракни
зондлаш маълумотлари бўйича), жарроҳлик даволаш усули амалга
оширилши керак. Агар ўпка томирларида ўзгаришлар қайтмас бўлса,
операция
кўрсатилмаган.
Бундай
ҳолда
Эйзенменгер
комплекси
ривожланади. Бунда, қоринчалараро тўсиқдаги нуқсони орқали қоннинг
чиқиши ўнг–чап йўналишга эга бўлади, ҳансираш, гипоксемия, цианоз
кучаяди. Келажакда ўнг қоринча юрак етишмовчилигининг ривожланиши
мумкин. Башорат салбий. Юрак гликозидлари (дигоксин), диуретиклар,
калий препаратлари ва ўпка гипертензияси ривожланишини камайтирадиган
дорилар доимий равишда буюрилади: ААФ ингибиторлари (каптоприл ва
унинг аналоглари) ва калций антагонистлари (нифедипин ва унинг
аналоглари).
Тест–сўровнома мураккаб ЮТН аниқлаш имконини беради, уларнинг
гемодинамикаси очиқ артериал йўл, очиқ овал тешик ва Аранций йўли
ишлашига боғлиқ (38–жадвал).
Баллар йиғиндиси 35 дан юқори бўлса, ЮТН дуктус–боғлиқ хусусиятга
эга бўлиш эҳҳтимоли кўп. Бундай вазиятда кислородли терапия қарши
кўрсатилган. Простагландин Е ни дастлабки 0,05 мкг/кг/дақ дозада титрлаш
амалга оширилади, самара қўлга киритилганда КАҲни тузатиш билан дозани
0,0100,025 мкг/кг/дақ гача камайтириш мумкин. Юрак етишмовчилиги
ҳолатларида кўрсатиб ўтилган терапевтик тадбирларга дофаминни 5
мк/кг/дақ дозада титрлашини ва диуретикларни киритишни бошлаш керак.
20 дан 35 гача бўлган балларнинг йиғиндиси, чамаси дуктус–боғлиқ
ўпка ѐки форман–боғлиқ циркуляцияга оид юрак етишмовчилигига мос
келади. ЮТН маълумотларида билан кислород терапиясига эҳтиѐж кислород
билан ўтказилган синов натижалари билан белгиланади. Мусбат синамада
(форамен–боғлиқ қон айланишида) кислородли терапия кўрсатилади, салбий
синамада (дуктус–боғлиқ ўпка циркуляцияси) қарши кўрсатилган. Простин
427
титрланиши кўрсатилмаган. Кардиотоник ва диуретик терапия ўтказилади.
Инфузион терапия ҳажми ЖП нинг 2/3 қисмини ташкил қилади.
10–20 балл йиғиндиси компенсация ҳолатидаги ЮТН ҳар қандай
диагностик гуруҳига тўғри келади. Даволаш тадбирларни ўтказиш талаб
қилинмайди.
Юрак
жарроҳлиги
бўлимига
ўтказиш
нуқсонни
верификациялаш мақсадида амалга оширилади.
Умумий балл 0–10 – ЮТН ташхиси шубҳали, янги туғилган чақалоқлар
бўлимида текшириш кўрсатилган.
0 балл ЮТН йўқлигидан далолат беради.
Кардиал ва респиратор цианозни фарқлаш учун синамалар (тестлар)
қуйидагилардир.
Гипервентиляцион синама – янги туғилган чақалоқда 5–10 дақиқа
давомида Амбу халтачаси ѐрдамида эндотрахеал най ѐки юз ниқоби орқали
гипервентилция бажарилади, нафас олиш тезлиги дақиқасига 70–90 ҳаракат.
Қоннинг кислород билан 95% дан кўпгатўйинганида цианоз йўқ бўлиши
синаманинг мусбатлигини таъкидлайди (бунда рCО2 пасайиши содир
бўлади, бу нафас олиш алкалозини чақиради ва қоннинг рН ошишига олиб
келади, бу эса ЎГ пасайиши билан бирга ўпка артерияси спазмини йўқ
қилинишига олиб келади).
Синамани баҳолаш:
– мусбат – чап қоринча юрак етишмовчилигисиз ПФК бўлганда;
– шубҳали – юрак етишмовчилиги билан ПФК бўлганда;
– манфий – ўнгдан–чапга эга ЮТН.
Нафас йўлларида мусбат босим синамаларини Мартин, Грегори
услублари, назофарингеал канюлалар ѐрдамида текшириш. Ушбу синамани
ўтказиш давомида ўпканинг функционал қолдиқ ҳажми ортади, бу ўпкада
вентияция ва қон айланиши нисбатининг яхшиланишига олиб келади.
Намуна:
428
– мусбат, агар 10 дақиқадан сўнг цианоз даражаси пасайса (ўпка сабаблари
ѐки кичик қон айланиш доираси зўриқиши билан ЮТН);
– манфий цианоз сақланганда ѐки кучайганида (ЮТН юрак ичи шунти
билан).
Гипероксидли тест – 10 дақиқа давомида 100% ли кислород билан
нафас олиш. Ушбу тестни турғун марказий цианозга эга беморларнинг
барчасида қўллаш керак. «Юрак» цианозига эга ҳамма беморларда рCО2 10–
15 мм сим.уст.дан ошмайди, сабаби ўпкалардаги рО2 концентрацияси юрак
ичи боғланишлари сатҳида веноз қонининг артериал қонга нисбатан
қийматига деярли таъсир қилмайди (очиқ артериал йўл, очиқ артериал йўл
билан аорта коарктацияси; катта артериал томирларнинг ОАЙ билан
транспозицияси). Ўпка касалликларида алвеолаларда кислороднинг парциал
босими ошиши унинг қонда пропорционал тарзда ошиши билан бирга келади
ва 150–200 мм сим.уст.га етиши мумкин.
ЮТН сабабли жарроҳлик даволаш шартлари 39–жадвалда келтирилган.
Жадвал 39.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
