O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti axmedova Dildora Bahodirovna

Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar: 
1. Dialektologiya bo‘limining obyekti va vazifalarini izohlang.
2. O‘zbek tili leksik qatlamining tarkibini tushuntirib bering. 
3. Atamalar haqida ma’lumot bering. 
4. Qarluq lahjasining o‘ziga xos fonetik, morfologik va grammatik jihatlarini 
izohlang. 
5. Qipchoq lahjasining o‘ziga xos fonetik, morfologik va grammatik jihatlarini 
izohlang. 
6. O‘g‘iz lahjasining o‘ziga xos fonetik, morfologik va grammatik jihatlarini 
izohlang. 
7. Shevaning adabiy til bilan munosabatini tushuntirib bering. 
8. Milliy til va uning tarkibini tushuntirib bering. 
1. O‘zbek adabiy tilining boyishida shevalar qanday manba hisoblanadi? 
A) ichki manba B) tashqi manba C) shevalar adabiy tilning emas, balki o‘zbek 
milliy tilining ichki manbasi hisoblanadi D) shevalar adabiy til uchun manba
bo‘la olmaydi
2. Quyidagi sinonimik qatordagi so‘zlarning qaysi biri eskirgan? 
A) osmon B) samo C) ko‘k D) gardun
3. Quyidagi birliklardan qaysi biri nutqqa tayyor holda olib kiriladi? 1) so‘z; 2) 
qo‘shma so‘z; 3) ibora; 4) birikma; 5) tasviriy ifoda; 6) gap.
A) 1,2,3,4 B) 1,2,3,4,5,6 C) 1,2,3 D) 1,2,3,5

---

25 
4. Qaysi qatorda adabiy tilning yozma shakli uchun xos bo‘lgan xususiyat noto‘g‘ri 
ko‘rsatilgan? 
A. yozma nutq kishilar orasida bevosita aloqa vositasi hisoblanadi. B. yozma 
nutqda orfografik va tinish belgilariga oid qonun-qoidalarga amal qilinadi.
C. yozma shakl og‘zaki shaklga qaraganda til taraqqiyotining keyingi
bosqichlarida joriy qilingan. D. yozma shakl uchun masofa va zamonning 
ahamiyati yo‘q. 
5. Kasb-hunar so‘zlari qaysi qatorda?
A) Tiniq ko‘kda oq bulut parchalari ko‘rindi. B) Yosh terak va tollarning barglari 
shamolda tebranmoqda. C) Shonlar, har xil siniq qoliplar, charm rezgisi, shirach 
kosa, mahsi ichiga yopishtiriladigan eski lattalar va hokazo do‘konxona yuzini 
tutgan. D) Deraza tokchalarida tuvaklarda gullar bor.
6. Quyidagi frazeologik birliklardan qaysisi omonimlik xususiyatiga ega? 
A) yuragiga g‘ulg‘ula tushmoq B) og‘zi qulog‘ida bo‘lmoq C) boshga ko‘tarmoq
D) boshida yong‘oq chaqmoq
7. O‘zbek tiliga arab tilidan o‘zlashgan so‘zlardan iborat qatorni toping.
A) ijod, lug‘at, hikmat B) o‘rda, kamtar, mirshab C) maktab, pichoq, bahor D) 
g‘isht, peshona, dono
8. O‘zbek tili asosan qaysi davrdan boshlab maktablarda o‘quv fani sifatida
o‘qitila boshlandi?
A. XV asrdan B. XVIII asrning oxirlaridan C. XIX asrning boshlaridan
D. XX asrning boshlaridan 
9. O‘zbek atamasi ilk bor kimning qaysi asarida tilga olingan? 
A. XII asrda Rashididdinning “Mo‘g‘ullar tarixi” asarida B.XV asrda 
Navoiyning “Muhokamat ul-lug‘atayn” asarida C.XI asrda M.Qoshg‘ariyning 
“Devonu lug‘otit turk” asarida D. XI asrda Yusuf Xos Hojibning “Qutadg‘u 
bilig” asarida. 
10. Ikki va undan ortiq mustaqil so‘zlar birikib, bir ko‘chma ma’noni ifodalash 
uchun xizmat qilsa, u qanday birlik hisoblanadi? 
A) qo‘shma so‘z B) ko‘makchi fe’lli so‘z qo‘shilmasi C) frazeologik birikma
D) so‘z birikmasi