Biofizika kitob yangisi 2013. doc

б
 
2
К
- 
3Na
+ 
2Ca
- 
2H
- 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

92
ionlari hujayra ichiga o’tkaziladi; 7) Fermentning kaliy ionlarini va anorganik 
fosfatini ozod etishi bilan boshlang’ich holatiga kelishi. 
1 mol moddani kichik 
1
c
konsentrasiyali sohadan katta 
2
c
konsentrasiyali 
sohaga ko’chirib o’tishda bajariladigan ish kimyoviy potensialning o’zgarishidan 
topilishi mumkin (5.21 tenglama).
1
2
c
c
n
RT
A
l
=
∆
=
µ
(5.34) 
Agar 
+
K
ionlarining 
hujayra 
ichidagi 
konsentrasiyasi, 
hujayra
tashqarisidagiga nisbatan 50 marta ortiq bo’lsa, (5.34) ga muvofiq 37
0
S haroratda 
bajarilgan ish quyidagiga teng: 
ж
n
K
K
моль
ж
A
2576
50
310
31
,
8
=
⋅
⋅
⋅
=
l
Yuqorida ko’rib o’tilgan ionli nasoslardan tashqari boshqa, 
AT
Ф
gidrolizi 
bilan bog’liq bo’lmasdan, oksidlanish-qaytarilish fermentlari yoki fotosintez ishi 
bilan bog’liq bo’lgan moddalarni to’plovchi tizimlar mavjud. Bu holda moddalar 
transporti ikkilamchi bo’lib qoladi. Masalan, Na
+
ionlarining ingichka ichak 
epiteliysi hujayralari membranasi orqali aktiv ko’chishi natijasida Na
+
ning 
ichakda va sitoplazmada konsentrasiyalar gradiyenti hosil bo’ladi. Bu gradiyent 
hisobiga shakar va aminokislotalarning ular konsentrasiyasi gradiyentiga qarshi 
aktiv ko’chishi amalga oshiriladi. Bu jarayon ikkilamchi aktiv transport deb 
ataladi. 
Eritrositlar membranasida Na
+
ionlarining aktiv ko’chishi hisobiga membrana 
potensiali hosil bo’ladi, bu potensial boshqa ionlarning birinchi navbatda xlor 
anionlarining diffuziyasiga olib keladi. Ularning passiv transporti elektr gradiyenti 
bo’ylab ro’y beradi. Shunday qilib, anionlar passiv transporti kationlar aktiv 
transporti bilan bog’liq bo’lib qoladi, bu bilan hujayralar hayotiy faoliyati 
ta’minlanadi.