Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norqulov o zbekiston tarixi

Solia va maiburivatlar 
D ehqonlardan 
s a lg ‘ut 
(yer) solig‘i,
i?UHU V
Л
lllillllU l ly d l l i l l
-•
<
«
4
| 
. 
t • 
l • 
1
1
*
chorvadorlardan 
zakot 
song 
1
, aholi- 
dan ruhoniylar uchun 
ushur 
solig‘i olinardi. Soliq miqdorini xon 
amaldorlari belgilardi. Yer solig‘i butun qabila yoki urug‘ga bir 
yo‘la solinardi. Oqibatda soliqning ko‘p qismi kambag‘allar 
b o ‘yniga tushardi. Bunday tartibdan boy tabaqalar foydalanar 
edi. Biy va amaldorlar ham go‘yo o‘z xarajatlarini qoplash uchun 
xalqdan qo‘shim cha soliqlar undirardilar. Harbiy xavf yuz 
berganda xalqdan ,,qozon“ (xo‘jalik) solig‘i undirilar edi, yigitlar 
majburiy harbiy xizmatga chaqirilardi.
Soliqlardan tashqari, kambag‘allar kanal va ariqlar qazish, 
sug‘orish inshootlarini tozalash ishlariga majburiy safarbar 
etilardi.
1827-yili Xiva xonligi zulmiga qarshi 
Oydo‘stbiy boshchiligidagi 
qoraqalpoqlar
qo‘zg‘olon ko‘taradi. 
qo zg olon 
Qo‘zg‘olonga qoraqalpoqlar biyi Oy-
d o ‘stbiy boshchilik qiladi. 1827-yil 25-iyul kuni Xiva xoni 
Olloqulixon Oydo‘stbiy boshliq qo‘zg‘olonchilarni bartaraf etish 
uchun maxsus qo‘shin to ‘plab, unga M uham m ad Nazarbiy

---

inoqni qo‘mondon etib tayinlaydi va Xo‘jayli shahriga jo ‘natadi. 
Askarlar shahar atrofiga kelib o‘mashadilar.
Oydo‘stbiy qoraqalpoq biylarini to ‘plab, Oral dengizi bo‘yida 
maslahat uyushtiradi. Yig‘ilganlar maslahati bilan qoraqalpoq 
ovullariga otliq choparlar jo ‘natilib, shunday buyruq beriladi: 
„Harnma bola-chaqasi bilan qo‘zg‘olonga yig‘ilsin. Kimda-kim bosh 
tortsa — u dushman hisoblanadi“ . Qoraqalpoqlar yig‘ilib, qulay 
yerda xandaq qazib, shox-shabbalar va aravalar bilan mudofaa 
to ‘sig‘i qurishgan. 29- iyulda Oydo‘stbiy o‘zining ikki o‘g‘li Rizo 
va To‘rani 300 botirga bosh qilib, Qo‘ng‘irot qo‘rg‘oniga chopovulga 
yuboradi. Qo‘ng‘irot hokimi Muhammad Yaqub muslirif qo‘rg‘on 
mudofaasini uyushtiradi. U rush peshingacha davom etgan. 
Oydo‘stbiy askarlarining bir qanchasi urushda nobud bo‘lgan. 
Ba’zilari dengiz tom on qochgan. Rizo ham, T o‘ra ham bor 
imkoniyatni ishga solsalar ham yengiladilar.
Oydo‘stbiy Qo‘ng‘irotda odamlarining yengilganini eshitib, 
o‘ziga yaqin odamlari bilan Sori o‘tovni tashlab ketishga majbur 
boladi va Qo‘qon tarafga qarab yo‘l oladi. Muhammad Nazar inoq 
undan xabar topib, Oydo‘stbiyning odamlari ketidan sara qo‘shin 
jo ‘natadi. Q o‘shin ikki kun deganda Chirikrabot mavzeyida 
Oydo‘stbiyning odamlarini qurshab oladi. Xon askarlari hujumga 
o‘tib, qo‘zg‘olonchilami tor-m or qilib, Oydo‘stbiyning boshini 
olib, Xiva xoni huzuriga keltirganlar. Bu ishda faol ishtirok etganlar 
xon tom onidan taqdirlangan. Xiva tarixchisi va shoiri Munis 
Oydo‘stbiy o‘limiga bag‘ishlab marsiya yozgan. XIX asming 50- 
yillarida Qo‘ng‘irotda ikki marta qo‘zg‘olon ko‘tarildi. Qo‘zg‘olon 
bostirilsa-da, xalqning zulmga qarshi nafrati kuchayib bordi.
• Qoraqalpoqlar dehqonchilik, chorvachilik, baliqchilik, 
hunarmandchilik bilan shug‘ullanib tirikchilik qilganlar.
• 1827-yilda Xiva xonlari zulmiga qarshi Oydo‘stbiy bosh- 
chiligida qo‘zg‘olon ko‘tarildi.
Tabaqalanish — bu ... 
0 ‘tov — bu ...
Ф 
Mehnat majburiyati — bu ...