Urganch davlat universiteti bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti «biotexnologiya»

Nazorat savollari: 
1.
Tetratsiklin preparatlari qanday olinadi? 
2.
Tetrasiklin preparatlarini qo’llanilishi? 

---

MA’RUZA № 7 
Mavzu:
Batsitratsin olish. Grizin preparatlari olish usullari. 
Reja: 
1.
Batsitratsin olish. 
2
. Grizin preparatlari olish usullari. 
Tayanch atamalar:
Batsitratsin preparatlari, Grizin preparatlari.
 
Basitrasin ishlab chiqarish 
 
Basilixinlar deb nomlanuvchi basitrasin ozuqa preparati 
Bac.licheniformis 
mikroorganizmini sun’iy o‘stirish yo‘li bilan olinib, suyuq ozuqa muxitining 
quritilgani bo‘lib, sinkbasitrasinlar va xar xil biologik aktiv moddalardan tashkil 
topgan. Basitrasinlar polipeptid antibiotiklar bo‘lib, ular orasidan 10 ta individual 
formalar ajratilgan: A, A1, V, S, D, E, F1, F2, F3 va G. Basitrasinlar asosidagi tayyor 
preparat 37 % gacha basitrasin A dan iborat bo‘ladi. Basitrasin ozuqa preparatlari 1 
kg preparatda 10, 20, 30 g toza xoldagi antibiotikning ruxli tuzi bo‘lgan basilixin-
10, basilixin-20, basilixin-30 nomlari bilan ishlab chiqariladi. Tayyor preparat 
achchiq ta’mli, kulrang-oq rangdan och-malla ranggacha bo‘lgan kukundir. 
Basitrasin produsenti 
Bacillus licheniformis 
kulüturasi shtammlari 
xisoblanadi. Ishlab chiqarish texnologiyasi boshqa antibiotiklar texnologiyasi 
bosqichlaridan farq qilmaydi. Bakteriya sporalaridan ekish materiali olishda 
tarkibidan: kraxmal, magniy va marganes sulüfat, natriy va kaliy xlor, kaliy fosfat 
va limon kislotalari chiqadigan murakkab oziqa muxitida o‘striladi. Sporalarni 
o‘stirish 300S xaroratda 5 kun davomida olib boriladi. Ekish materialining keyingi 
rivojlanishi uchun kolba va ekish uskunasida xar bir bosqich 16−18 soat davomida 
o‘stirib olinadi. Ekish materialini ekish uskunsi va sanoat asosida o‘stirish uchun 
oziqa muxiti tarkibidan quyidagi asosiy komponentlar chiqadi (%): 
* Kraxmal − 1,8−2,0; 
* Soya uni − 7,5; 
* Kalüsiy karboksid −0,2−1,0; 
* Ammoniy sulüfat − 0,2; 
* Ko‘piklantiruvchi vositalar − 0,2. 

---

O‘stirish xarorati ekish uskunasida 30−320S bo‘lsa, fermentatorda 37
0
C ni 
tashkil etadi. Kulturalarni fermentyorda o‘stirish davomiyligi 30−40 soatdan iborat 
bo‘ladi. Fermentasiya jarayoni tugagandan so‘ng basitrasin saqlovchi kulütural 
suyuqlik rux tuziga bo‘ktirib olinadi va ruxbasitrasin xosil bo‘ladi. Buning uchun 
kulütural suyuqlik xlorid kislotasida kislotalanib olinadi va unga rux oksidi 0,28% 
miqdorida, kulütural suyuqlik xajmida qo‘shiladi. Keyin kulütural suyuqlik 
bug‘lantirishga yo‘naltiriladi. Bug‘lantirish oldidan muxit rN darajasi 5,4−5,5 gacha 
olib boriladi. 
Bug‘lantirish 40−50 
0
C xaroratda olib boriladi va bunda kulütural suyuqlik 
xajmi 2 marotabagacha kamaytiriladi. Keyin esa bug‘lantirilgan kulütural suyuqlik 
purkab quritgich uskunalarga o‘tkaziladi, bunda xaroratning boshlanishi 140
0
C ni 
tashkil etadi.
Chorvachilikda basitrasin preparatlari − basilixinlar − antibiotik moddalar 
saqlashiga ko‘ra farqlanadi (g/kg): basilixin − 10; Basilixin − 20 va basilixin − 30.