O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

.
( V.N.Platonov,) 
 
Ko’rsatkich 
 
Sportchi emaslar 
 
Yuqori malakali 
sportchilar 
Tinch xolatda 
Maksimal 
yuklama 
Tinch xolatda 
Maksimal 
yuklama 
O’pkalarning hayotiy 
sig’imi, ml 
4000 
– 
6500 
– 
Yurak hajmi, kub.sm 
700 
– 
1158 
– 
Kislorod iste’moli, ml/kg 
daqiqada 
4,5 
45 
3,8 
76 
Maksimal kislorod 
miqdori, ml 
– 
5600 
– 
22000 
Daqiqadagi qon aylanish 
hajmi, l 
5,8 
24,5 
4,2 
42 
“max” hajmning 90% 
darajasida ishlash 
davoimyligi, daqiqa 
– 
10 
– 
120 
YuQCh, zarb/daqiqa 
70 
180 
55 
210 
O’pkda havo almashinuvi, l 
10 
75 
8 
140 
Qon almashinuvi 
ml/daqiqa 
% 
ml/daqiqa 
% 
Kindik qism a’zolari 
1400 
24 
300 
1 
Buyraklar 
1100 
19 
250 
1 
Vena tomirlari 
250 
21 
1100 
4 
Mushaklar 
1200 
21 
22000 
88 
Boshqa a’zolar 
1850 
32 
1450 
6 
Jami 
5800 
100 
25100 
100 

---

51 
Xarakat qobiliyatlarini rivojlantirish ifodalari. 
Yuqorida aytib o’tdik, zamonaviy adabiyotlarda keltirilayotgan “jismoniy sifat” va 
“jismoniy (xarakatlantiruvchi) qobiliiyatlar” atamalari teng ma’noli emas.Qobiliyatlar faoliyatni 
bajarish davomida paydo bo’lib , rivojlanadi, lekin bu hamisha irsiy va muhit faktorlarining 
birgalikdagi ishining natijasi.Odam qobiliyatlari rivojlanishlarining amaliy chegaralari 
qobiliyatlarning asosini tashkil etmagan ,odam hayotining davomiylig,o’qitish va tarbiya uslublari
va x.k faktorlarga bog’liq. O’qitish va tarbiya uslublarini takomillashtirsh qobiliyatlar rivojlantirish 
chegaralarini kengaytirish uchun yetarli. Odam xarakatlanish qobiliyatlarini jismoniy sifatlar tashkil 
etadi, ko’rinishini esa –xarakatlanish uddalamalari va ko’nikmalar . 
Xarakatlanish qobiliyatlariga 
kuch , tezkorlik , tezkor–kuch , xarakat –koordinasion 
qobiliyatlar, umumiy va xos chidamlik kiradi. Yodda tutish lozim, agar mushak kuchi yoki tezkorlgi 
xaqida gapirilsa , gap kuch va tezkorlik qobiliyatlarini rivojlantirish jarayoni xaqida bo’ladi.
Qobiliyatlarning turli xil rivojlantirilishi asosida har xil tug’ma(irsiy) anatomo –fiziologik
sifatlr yotadi (V.I. Lyax, 1996): 
1. 
Anatomo-morfologik qobiliyatlar va miya va asab tizimining xususiyatlari(asabiy 
jarayonlarning xususiyatlari –kuch, xarakatchanlik, vazminlik, bosh miya po’stlog’ining tuzilishi , 
uning bo’limlarining funksional yetuklik darajasi va x.k).