M u ndarij a

IY. ATROF MUXIT MUXOFAZASI. 
Donni saqlash va dastlabki kayta ishlash jarayonlarida juda katta mikdorda 
chang chikadi. Ushbu changlar zavod binolarini, atroflarini va atrofidagi xavosini 
bo’lgatadi. Korxonada ishlaydigan ishchilar uchun nokulay sharoit tugdiradi xamda atrof 
muxitni ifloslantiradi. Bundan tashkari ishlab chikarish tsexlari xavosi bo’lganib xar xil 
allergik va boshka kasalliklarni kelib chikishiga zamin yaratiladi. Bunday xolatlarni 
oldini olish uchun texnologik mashinalarida maxalliy surgichlar urnatiladi. Natijada xavo 
tarkibidagi iflosliklar va zararli changlar tsiklonlarda ajratilib tozalanadi. Ba`zan shunga 
karamasdan, tsex ichidagi turli mashina korpuslarining ochik bo’lishi, to’lik yopilmasligi, 
aerodinamik rejimining yaxshi ishlamasligi, pnevmotrubalarning teshilishi va noto’gri 
montaj kilinishn tufayli turli chang, gaz va boshka iflosliklar chikib tsexlardagi 
atmosferani ifloslantiradi. 
Donni qayta ishlash korxonalari qabul kilingan yoki keltirilgan donni turli 
texnologik jarayonlar yordamida tozalash vaktida ajralib chikadigan changlar asosan 
organik va mineral aralashmalaridan iborat. 
Organik aralashmalar kurigan xas chuplar maydalangan bo’laklari yoki butun 
kismlaridan iborat bo’ladi. 
Mineral aralashmalarga changlar, kumlar va boshka turli aralashmalar xamda 
transportga yuklash vaktida ko’shilgan iflosliklar kiradi. 
Donni dastlabki aralashmalardan tozalash vaktida asosan mineral aralashmali 
changlar ya`ni iflosliklardan ajratib olinadi.
Maxalliy chang surgichlarga xar xil diametrli kuvurlar bilan ulangan 
ventilyatorlar xavoni markazdan kochirma chang tutgich (tsiklon)larga uzatadi.
Ozik-ovkat maxsulotlarini ishlab chikarishda xom ashyoni texnologik kayta 
ishlash jarayonlarida (yuvish va boshka jarayonlarda) toza, ichimlikka yarokli suv 
ishlatiladi. Natijada juda ko’p miqdorda chikindi suvi xosil bo’ladi, u korxona 
kanalizatsiyasi orkali tashkariga chikariladi. 
CHikindi suvlarning tarkibiy kismidagi moddalar organik va noorganik bo’ladi, 
ularni to’g’ridan-to’g’ri suv xavzalariga tashlab bo’lmaydi. 

---

Korxonada xosil bo’layotgan chikindi suvlarni tozalash inshoatlariga yuboriladi. 
Bu erda ular tozalanib, yana texnik maksadlarda ishlatish uchun yarokli xolga keltiriladi. 
CHikindi suvlarni tozalab ishlatish korxonaga foyda keltiradi. 
CHikindi suvlar kanalizatsion nasos stantsiyasi orkali tozalash inshoatlariga 
yuboriladi. Bunda umumiy sanitariya-gigiena talablariga rioya etish kerak. Kanalizatsiya 
kuvurlariga tikilib koladigan paxta, kog’oz, latta, po’chok va boshka narsalar chikindi 
suvlariga tushmasligi kerak. Kanalizatsiya kuvurlari doimo nazorat kilib turiladi, xar 30 - 
50 – 100 metrda nazorat kuduklari kurish ko’zda tutiladi. 
Korxonadan chikayotgan chikindi suvlar korxonadan chikish joyida mexanik 
tozalanadi, unda suvning chikish joyiga kataklari 16x30 mm li sim panjara o’rnatiladi. 
Bunda suvga tushib kolgan yirik mexanik ko’shimchalar tutilib koladi, ular vakti-vakti 
bilan tozalanib turiladi va axlat konteynerlariga tashlanadi. 
Kanalizatsiya kuvurlari kiya kilib o’rnatiladi, ularda suvning okish tezligi 70 
sm/sekund bo’lishi kerak, kuvurlar 1,5-1,7 m chukurlikda yotkiziladi. Kanalizatsiya 
kuvurlarining diametri 550 mm dan kam bo’lmasligi kerak. 
Mexanik usul bilan dastlabki tozalangan chikindi suvlari biologik tozalash 
inshoatlariga yuboriladi.