Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

манэиллАри. 
-Т. 1099. 28- б ет.
9

---

қ ар ш и и ж т и м о и й гуруҳ ў р т аси д а м а ф к у р а в и й к у р аш н и ҳоятд а 
кеск и н л аш ган
б и р
д ав р д а 
я ш ам о қ д ам и з. 
Б у 
наргс- 
ҳ.чм 
м аф к у р а в и й к урап гн и н г а с о с и й қ у р о л и бўлган т и л н и н г ҳ ар 
қачон ғи д ан ҳам ў т к и р ва к е с к и н бўли ш и н и т а қ о зо этади. 
П р е зи д е н т и м и з И .А .К ар й м о в ҳам бунга алоҳида эт и б о р б ер и б
ш ундай д еган : «Ғояга қ а р ш и ф а қ а т гоя, ф и к р г а қ а р ш и ф а қ а т
ф и к р , 
ж а ҳ о л ат га 
қ а р ш и
ф а қ т
м а ъ р и ф а т
б и л ан
б аҳ сга 
ки ри ш и ш , о л и ш и ш м у м к и н » .1
...«М актаб лард а 
болал ар 
м устақ и л
ф и к р
ю р и ти ш га 
ўргати лад и м и ? 
А м и н м ан ки , 
ўргати л м ай ди . 
М абодо, 
б и р о р
ўқу вч и ў қ и ту в ч и га э ъ т и р о з билди рса, эр т ага ҳ еч к и м ҳ авас 
қи л м ай ди ган аҳ в о л га ту ш и б қолади. М ак т аб д аги ж а р а ё н д а
ў қи тувч и ҳ у км р о н . У болад ан ф а қ а т
ў зи ту ш у н ти р аёт ган
н ар с а н и т у ш у н и б о л и ш н и талаб қилади. П р и н ц и п ҳ а м гайёр: 
«М ен и н г ай тган и м - ай тган , д еган и м - деган».
«Ў қитувчи 
в а 
ў қ у вч и
м у н осаб ати д аги
м а ж б у р и й
и то ат к о р л и к ў р н и н и онгли и н ти зо м эгаллаш и ж у д а қ и й и н
к еч яп ти . Ў қ и ту в ч и н и н г б ош в а зи ф а с и ў қу в ч и л ар д а м у стақ и л
ф и к р ю р и ти ш к ў н и к м а л а р и н и х р си л қи л и ш дан и б о р атл и ги н и
к ў п и н ч а 
ях п ш
ту ш у н ам и з, 
леки н , 
аф су с к и , 
ам алда, 
т а ж р и б а м и зд а у н г а р и о я қ и л м ай м и з.
Д ем ократия; ж а м и я т д а б олалар, ум ум ан, ҳ а р б и р и н со н
эр к и н ф и к р л а й д и га н э т и б тар б и ял ан ад и . А гар болал ар э р к и н
ф и к р л аш н и ў р ган м аса, б ер и л га н таъ л и м сам ар аси п ас т бўли ш и 
м уқар р ар . А лбатта, б и л и м к е р а к . Аммо билим ў з йўлига. 
М у стақ и л ф и к р л а ш ҳ ам кат та б ой л и к д и р».2 
М а к т а б д а н у тқ
т ад б и р к о р л и ги н и с и н гд и р и ш ў қ и ту в ч и н и н г бош в а зи ф а с и д и р . 
У 
б и р и н ч и
с о атд ан
б ош лаб
то 
охи рги
м аш ғул отгач а 
ў қу вч и л ар д а н у т қ м адан ш гги (тад б и ркорли ги )н и т а р б и я л а ш га
х и зм а т қи л и ш и к е р а к .
Б о ш қ а ч а
а й т га н д а
«А йни 
пай гд а 
н утқи й
м ад ан и ят 
та р б и я си б и л ан м актаб д аги , ҳ еч б и р и сти сн о си з, б ар ч а ўқув 
ф а н л а р и ҳам б и л в о с и т а ш угуллани ш и кер ак . М а т ем а т и к а
бўладими, ф и з и к а ё к и та р и х бўладим и, ўқи ту вч и ў з н у тқи й
м адан и яти б и лан н а м у н а к ў р сати ш и , теги ш ли ф а н со ҳ а с и н и н г 
тугал ти л и н и н ам о й и ш эт и ш и ва ш у йўл би л ан ў қ у вч и д аги сў з 
с езги си га куч б е р и ш и м ақ с ад га м у во ф и қ . Т аълим ам ал и ёти д а 
кў р газм ал и л и к а зал д ан эн г за р у р и й о м и л с и ф а т и д а қ а р а б
келин ади , ш у н и н г у ч у н ў қ и ту вч и ж у д а кўп в а қ т и н и турли 
кў р газм ал и қ у р о л л ар т а й ё р л аш га сар ф л ай д и . Б у м аъқул, аммо,
1 И.А.Каримов. Баркамол авлод орзус*и. -Т. 2000. 35-6ет.
2 И.А.Каримов Ўша асар. 17-бет.

---

у н у т м ас л и к к е р а к к и , н у тқи й м ад а н и я тн и ў р гати ш , ч и р о й л и сўз 
з а в к ^ н и ўсти ри ш , ум ум ан, т и л э с т е т и к а с и та р б и я с и д а , асо си й , 
ж о н л и к ў р газм ал и қ урол ў қ и т у в ч и н и н г ў з и д и р » .1
Т а к р о р л а ш у ч у н савол лар:
1. 
Н у тқ 
м а д а н и я ти
ҳ ақ и д аги
т аъ л и м о т
қ а е р д а
ш ак л л ан ган ?
2. 
Ш ар қ д а 
н у т қ
м ад а н и я ти
м ас ал ал ар и
б илан 
ш угулланган м у т а ф а к к и р л а р д ан к и м л а р н и б и л аси з?
3. 
Н у тқ м а д а н и я ти ф а н и н и н г м а қ с а д в а в а зи ф а л а р и
н и м ал ар д ан и б о р ат?
Т аян ч т у ш у н ч ал ар .
Н аҳв - (арабча) си н так си с , гр ам м ати к а.
Н а зм - (арабча) ш еъ р и й асар: ш е ъ р и я т ж а н р и , ш еъ р
ўлчови .
Н а с р - (арабча) п р о за, п р о за и к а с а р , п р о з а ж а н р и . 
А р у з-ш е ъ р т у зи л и ш и д а қ и с қ а в а ч ў з и қ ҳ и ж о (бўгин) -
л а р н и н г
м аъ лум
т а р ти б д а
гу р у ҳ л ан и б , 
так р о р л а н и б
к е л и ш и га асо сл ан ган в а з н с и с т ем аси . А р у з в азн и .
М а н т и қ - (арабча) т а ф а к к у р ш ак л и ва қ о н у н л а р и ҳ ақи д аги
ф ан : логика.