Conference Paper

“ISUZU” автобуслари таъминот тизимининг таркибий қисмлари ва 
уларнинг бузилиш омиллари
1-жадвал 
№
 
Деталларнинг 
номлари
 
Бузилишлар ва 
носозликлар
 
сабаблари
 
1
 
Ёнилғи 
филтьри
 
Кирланиши
 
Ёнилғи ўтказувчанликнинг 
бузилиши
 
2
 
Форсунка
 
Ейилиши
 
Ёнилғи кўп сарф бўлиши
 
3
 
Ёнилғи 
қайтариш 
трубкаси
 
Йўлакларнинг 
тўлиб қолиши
 
Трубкада ёнилғи айланиши 
ёмонлашуви
 
4
 
Умумий рампа
 
Кирланиши
 
Ёнилғи тақсимлаш
 
моментининг ўзгариши
 
5
 
Ўтказувчан 
клапан
 
Пружина 
эластиклигининг 
йўқолиши
 
Босим меъёрининг ўзгариши
 
6
 
Ёнилғи баки
 
Герметиклигининг 
йўқолиши
 
Тешик хосил бўлиши
 
7
 
Тиндиргич 
фильтр
 
Тиндиргич тўлиб 
қолиши
 
Двигателга ёнилғи меъёрда 
ўтмаслиги
 
8
 
ЮБЁН (юқори 
босим ёнилғи 
насоси
 
Ёнилғи узатиш 
моментининг 
ўзгариши
 
Двигател қувватининг
 
тушиши
 
9
 
Ёнилғи насоси
 
Диафрагманинг 
йиртилиши
 
Ҳаво сўриб қолиши
 
10
 
Босим 
чегаралагич
 
Пружина 
эластиклигининг 
йўқолиши
 
Босим меъёрининг
 
бузилиши
 
11
 
Умумий босим 
датчиги
 
Датчикнинг 
бузилиши
 
Датчик кўрсаткичларининг
 
бузилиши
 
12
 
Электрон 
бошқариш 
блоки
 
Бошқарув 
блокининг 
бузилиши
 
Ёнилғи тақсимлаш
 
мосламасининг
 
бузилиши
 
13
 
Электрон 
уйғотувчанлик
 
Электрон 
уйғотувчанликнин
г бузилиши
 
Огоҳлантириш
 
сигналининг йўқолиши
 
14
 
Электр 
ўтказувчи 
симлар
 
Симлар узилиши
 
Ток ўтказгичнинг
 
йўқолиши
 
Тузилган жадвалдан кўриниб турибдики таъминот тизмининг барча 
элементларида носозликлар кузатилмоқда. Умуман олганда дизел двигателлари 
таъминот тизимига автобуслар асосий носозликларининг тахминан 15 % тўғри келади. 
Таъминот тизимининг асосий носозликларига юқори босимли ёнилғи насоси ва 
форсунка зичлигининг бузилиши, ҳаво ва ёнилғи фильтрларининг кирланиши, плунжир 
жуфтининг ейилиши ва созлигининг бузилиши, форсунканинг пуркаш тешигини қурум 
босиб қолиши, ёнилғи пуркашни бошлаш вақтининг ўзгариши мисол бўла олади. Бу 
носозликлар ёнилғи насосларини бир маромда ишламаслигига, яъни унинг ишлаб 

---

Техник ва технологик фанлар со
ҳ
аларининг инновацион масалалари. ТДТУ ТФ 2020 
62 
чиқариш қобилиятига ва ёнилғини пуркаш сифати пасайиши, ўз навбатида 
двигателнинг тутаб ишлаши ва унинг қуввати 3-5 % га пасайишига сабаб бўлади[2]. 
Двигател таъминлаш тизимининг носозлиги ва ишламай қолишининг ташқи 
белгилари двигателни ишга туширишнинг қийинлашиши, нотекс ишлаши, туташи, 
қувватининг камайиши, қаттиқ таққиллаб ишлаши ва ёнилғи сарфининг ортиб кетиши 
кабилардан иборат[3]. 
Дроссель заслонкаси тўлиқ очилмаслиги, инжектор клапанининг очилмаслиги, 
яъни буткул ишламаслиги, инжектор клапанининг очилмаслиги, яъни буткул 
ишламаслиги, инжекторларнинг зичлиги бузилганлиги, босим ростлагич ишламаяпти, 
яъни тизимда босимнинг меъёридан ортиқ бўлиши, двигателнинг бой аралашмада 
ишламаётганлиги, дроссель заслонкаси ҳолати датчигининг носозлиги, ҳаракат тезлиги 
датчигининг ишдан чиқиши каби омиллардан иборат[4]. 
Хулоса.
Тошкент 
шаҳрида 
ишлатилаётган 
«ISUZU» 
автобусларининг 
носозликларини ўрганишда кузатувлар 2-сонли автобус саройида олиб борилди ва 
маълум хулосалар олинди. Унга кўра «ISUZU» автобусларининг таъминот тизимининг 
элементларида учрайдиган носозликлар аниқланиб, кузатилган носозликларнинг келиб 
чиқиш сабаблари таҳлил қилиниб, ушбу носозликларнинг бартараф этиш чора 
тадбирлари ишлаб чиқилди.