Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
475 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
va Kavkazda nafaqat tarqaldi. Tariqat izdoshlarini Komor, Hindiston va hatto 
Indoneziya ko'rish mumkin. Rossiyada shoziliya tariqatining tarqalishi Dog'iston va 
qo'shni respublikalargacha tarqaldi. Shoziliya bir necha asr mobaynida Afrikaning 
Sudandan to Maligacha bo’lgan ichki viloyatlarida muvaffaqiyat bilan islomni 
tarqatgan. Shoziliya va uning tarmoqlari Marokash, Tunis, Sudan va boshqa Afrika 
mamlakatlarida bugungi kunda ham mavjud.
XIX asrda shayx Muhammad ibn Muhammad sa’y harakati bilan keng 
tarqalgan bu tariqat, Afriqo o’lkalarining istiqlol kurashlarida faollik ko’rsatgan. 
Onado’lida keng tarqalmagan. Bu tariqatning Istanbulda atigi uch takyasi bor. 
Usmoniy podishohi sulton Abdulhamidxon II o’z davrida shozaliy shayxiga intisob 
etgan. Asta-sekin o’n uch tarmoqqa bo’lingan bu tariqatning eng mashhurlari 
shayxiya, 
taybiya, 
darkaviyadir. 
Asrimizning 
birinchi 
yarmida 
Yevropa 
mamlakatlarida, ayniqsa, Fransiyada Islomning yoyilishida shoziliya tariqatining 
xizmati katta bo’ldi. Jumladan, mashhur fransuz mutafakkiri Rene Gyunon (hozirgi 
ismi Abdulvohid Yahyo) ham musulmon bo’lgach, bu tariqatga kirgan. Tariqatning 
darkaviya tarmog’iga qarashli shaxobchasi Fransiyada ’’Les Amis de l’ Islam’’ 
(Islom do’stlari) uyushmasi sifatida faoliyat ko’rsatmoqda, shu bilan birga 
Yevropaning boshqa davlatlarida ham bu uyushmaning qator bo’linmalari ishlab 
turibdi.
So’ng daf’a hajga ketayotib, misrda vafot etgan. 1258 yili Humayra 
qishlog'ida dafn etiladi. Qizil dengiz qirg'og'idagi bu joyda uning qabri joylashgan. 
Sulton Mamlyukov o'sha davrda uning qabrida maqbara qurdi. Hozirda
musulmonlar tomonidan ziyorat qilinadi. Sulton Mamlyukov o'sha davrning qabrida 
maqbarani qurdi.