Toshkent 2021.
Mavlaviylar
|
Mavlaviya –so’fiylik tariqati. 1240-yil Jaloliddin Rumiy tomonidan asos solingan. Rumiyni ko’pincha “mavlono” deb atashgan shundan tariqat nomi kelib chiqqan. Tariqat faoliyati avval O’rta Osiyo, Eron va Turkiya bilan cheklangan.
|
Madina
|
Madinat an- Nabaviy “Payg’ambar shahri” Saudiya Arabistonining shimoliy-g’arbidagi shahar.
|
Makka
|
Saudiya Arabistonida joylashgan shahar. Qizil dengizdan 80km uzoqlikda joylashgan. Arablar uni Ummul Madoin “Shaharlar onasi” deb atashadi. Bunga sabab Makka da Baytul Haramni joylashgani.
|
Ma’jusiylik
|
Quyosh va olovga sig’inish. Islom dini kelmasidan oldin ajam xalqlari “ma’jusiy ” diniga e’tiqod qilardilar.
|
Mazdakiylik
|
Al-Mazdakiya ya’ni mazdakiylik 5-asr oxiri 6-asrda Eronda vujudga kelgan va Islomning dastlabki asrlarida Xalifalikning Sharqiy qismidagi zardushtiylik tariqati hisoblanadi. Asoschi Mazdak nomiga tariqat shunday nomlangan.
|
Mazolim
|
Adolatsizlik ustidan tushgan shikoyatni davlat boshlig’I yoki vakili tomonidan ko’rib chiqilishi (appelatsiya). Islomda Mazolim odati arab qabilalarini g’ayriqonuniy muammolarni kengashib halq ilsihlariga borib taqaladi.
|
Mazxab
|
Lug’aviy ma’nosi yo’nalish, oqim. 9-asrga kelib islomda has’riy va aqidaviy mazhablar yuzaga kela boshladi. Mazxabning asosiy fazifasi musulmon insonda dinga nisbatan ixtilof va g’uluvga borishiga yo’l qo’ymaslik.
|
Madrasa
|
Maktab darsxona, Islomda oily va o’rta maxsus diniy o’quv yurti. Yaqin Sharq O’rta Osiyo mamlakatlarida maktabdorlar ulamo va davlat arboblari tayyorlangan. Dastlaabki madrasalar 10-asrda vujudga kelgan.
|
Maqomi Ibrohim
|
Baytulloh yonidagi shu nomdagi belgili joy. Tavof tugagandan keyin 'Maqomi Ibrohim' yoki unga yaqin bir yerda ikki rakat namoz o'qiladi. Birinchi rakatda 'Fotiha' surasidan keyin 'Kaafipyn' surasini, ikkinchi rakatda esa, 'Ixloc' surasini o'qish tavsiya etilgan
|
Makruh
|
rad etilgan, qoralangan, nomaqbul. Shariat hukmlaridan biri, jazoga sabab bo'lmaydigan, ammo islom qonun va me'yorlariga uyg'un kelmaydigan nomaqbul hisoblangan amal. Shariatda haromdan biroz yengil hisoblangan amal
|
Masjid
|
sajda qilinadigan, namoz o'qiladigan joy, Eng ullug’ masjidlar Masjidu ul-Haram va Masjid An-Nabaviy
|
Mahr
|
aqdi nikoh yoki eru xotin bo'lish bilan er zimmasiga yuklanadigan xotinga berilishi lozim bo'lgan moldir. Mahr turli nomlar bilan nomlanadi, Qur'oni Karimda sadoq, sadaqa, ajr, fariyza, nihla atamalari ishlatilgan.
|
Mahram
|
deganda eri hamda nikohi harom bo'lgan boshqa erkak qarindoshlari tushuniladi. Ular tug'ishganlik yoki qudachilik tarafidan bo'lishi mumkin.
|
Maxshar
|
to'planish, yig'ilish joyi. Insonlar tirilib, o'rnidan turib to'planadigan va so'roq qilinadigan kun.
|
Me’zon
|
tarozi; mahshar maydonida insonlarning savob va gunohlari tortiladigan tarozi
|
Mehrob
|
sajdagoh; namozda imom sajda qiladigan makon.
|
Miyqot
|
Hajda ehromga kirishning tayinli vaqti va tayinli makoni bor. Ular miyqot deyiladi. Hajning zamon miyqoti Shavvol Zulqa'da oylari hamda Zulhijja oyining birinchi o'n kuni. Makon miyqoti esa, turli diyor hojilari uchun, ularning Makkai mukarramaga kelish yo'llariga qarab, turli joylardir. Ya'ni, makon miyqoti Makkai mukarramaning atrofidagi maxsus belgilangan chegaradir, desa bo'ladi. Haj yoki umra qiluvchilar o'sha yerlarda ehromga kiradilar. Agar bir odam miyqotdan o'tib ketib ehromga kirsa, qaytib chiqib miyqotdan ehromga kirishi lozim bo'ladi. Ilojini topa olmasa, jonliq so'yishi vojib bo'ladi.
|
Muazzin
|
Azon aytuvchi kishi. Islom dinidagi birinchi mauzzin Bilol r.a. hisoblanadi.
|
Muboh
|
Shariat tomonidan mukallaf kishiga qilish yoki qilmaslik ixtiyori teng berilgan narsa mubohdir. Yemoq yoki ichmoqqa o'xshash narsalar. Haromligi yoki man' qilingani haqida hukm kelmagan barcha narsalar mubohdir. Muboh narsani qilganga ham, qilmaganga ham savob ham, itob ham yo'q. Ammo muboh narsani qilmaslik halokatga olib boradigan bo'lsa, uni qilish vojibga aylanadi. Misol uchun, taom yemaslik o'limga sabab bo'ladigan bo'lsa, uni yemoq vojibga aylanadi.
|
Mujtahid
|
intiluvchi, g'ayrat qiluvchi. Ijtihod qilish darajasiga yetgan faqih olim. O'rta asrlarda islomda ijtihod huquqiga ega bo'lgan, ya'ni mustaqil ravishda diniy aqidaviy va huquqiy masalalar bo'yicha xulosa bera oladigan va hukm chiqara olgan shaxs. Sunniylikda oliy darajadagi mujtahidlar deb mazhabboshilar (imom Abu Hanifa, imom Shofe'iy, imom Molik, imom Ahmad ibn Hanbal) e'tirof etilgan.
|
Muzdalifada turish
|
Muzdalifada turishHanafiy mazhabiga binoan, o'ninchi Zulhijjaning tongi otgandan so'ng bir lahza bo'lsa-da, tupish kerak.
|
Mutakallim
|
aqiyda ilmi borasida mutaxassis, musulmon ilohiyot oqimlari.
|
Mufassir
|
Qur'oni Karimni sharhlash va tafsir qilishda mutaxassis. Bayon qiluvchi
|
Muhaddis
|
rivoyat qiluvchi; hadis rofiylariga berilgan xos nomlardan biri bo'lib, hadislarni to'plash, saralash va sharhlash bilan shug'ullangan olim.
|
Muhtasib
|
arabcha so'z bo'lib, hisobchi, shariatga xilof ishlarni tekshiruvchi, bozordagi tosh-tarozi va narxlarni nazorat qiluvchi degan ma'noni anglatadi
|
