O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti

10.5.2 Nurlanuvchi svetodiodni tuzilishi 
 
Bu erda OEP sifatida svetodiodlardan foydalaniladi. Optik tolali aloqa 
uchun nurlanuvchi svetodiodni konstruktsiyasi 3.19, a-rasmda keltirilgan. SHu 
kunlarda OEP sifatida yarim o`tkazgichli lazerlardan keng foydalanilyapti. 
CHunki ular yaxshi yo`naltirilgan yorug‘lik nurini tashkil etadi xamda svetovodda 
kam so`nishga ega. 
OEP sifatida fotodiodlar (3.19, b-rasm) yoki fototranzistorlar (3.19, v-rasm) 
ishlatiladi. 

---

1 
2 
3 
4 
Б 
К 
Э 
К 
Б 
д 
а) 
б) 
в) 
3.19-rasm. 
Optik 
tolali 
aloqa 
uchun 
nurlanuvchi 
svetodiodning
konstruktsiyasi (a) va optik nurlanuvchilarning qabullagichlari (b va v); 1-metalli 
yuza; 2-kremniy oksididan izolyatsiyalangan qavat; 3-nurlanuvchi qism (50 mkm); 4-
elektronlar va dirkalarni rekombinatsiyalaydigan qavati. 
10.5.3. Optik kabellar 
Svetovod sifatida optik kabellar (OK) qo`llaniladi. Optik kabelni tipik 
konstruktsiyasi 3.20, a-rasmda keltirilgan. Optik kabelni ishchi qismi sifatida qobiq 
(5) bilan optik tolani tashkil etuvchi kvartsdan (6) bo`lgan o`zak xizmat qiladi (3.20, 
b-rasm). 
a) b) 
3.20-rasm. Optik tolali kabelni tipik strukturasini (a) va optik tolalarda nurni 
tarqalishga misol (b); 1-kabelni tashqi qobig‘i-polimerdan; 2-mustaxkamlaydigan 
element; 3-ichki (buferli) qavat; 4-silikonli material; 5-plastikli qobiq; 6-kvartsli 
o`zak. 
Optik tolali aloqa liniyasi (VOLS) kata miqdordagi boshqaruvchi va qayta 
ishlaydigan ma`lumotlarni uzatish uchun qo`llaniladi. Bu aloqa liniyasini shaxsiy 
komp‘yuterdagi, platalardagi ichki ma`lumotlarni almashtirish uchun, tashqi 
qurilmalarga shuningdek uzoq masofalarga ma`lumotlarni uzatish/qabul qilishni 
tashkil qilish uchun qo`llaniladi. 
Optik tolali aloqa liniyasinidan ma`lumotlarni uzoq masofalarga uzatilganda, 
optik signalni kuchaytirish uchun, kuchaytiruvchi – repiter qo`llaniladi. 
Hozirgi vaqtda eOP sifatida yarim o`tkazgichli lazerlardan keng 
qo`llanilmoqda, undan tashqari ular yo`naltirilgan yorug‘lik nurini tashkil qiladi va 
svetodiodda kamroq so`nadi.