С а д р и д д и н а й н и й э с к и м а к т а б

билан олган эдим, тўйимни азага айлантирма, менинг ёшлигимга,
бетолелигимга раҳм қил, сатиннп ўзимга бағишла.
— Бола, кўп додлама, — деди закотчи,— ўзинг тўйим бор де-
динг. Бегжонга тўёна бермайсанми? Бу қандай уят иш?..
Закотчи бек тағин битта рўмолни олиб қўйнига тиқди-да:
— Бу бизнинг тўёнамиз,— деб кулиб Одинанинг йиғисини мас-
хара қилди.2
Молларни очиб текшираётганда Шарифдеган бир саройбоннинг
хуржунидан икки қадоқ чой ўралган бир эски газета топилди.
Закотчи эски газетани кўргач, ғазабланиб ўз одамларига:
— Қўл-оёғини боғланг бу жадидни,— деб Шарифни кўрсатди.
Дўпии деса бош оладиган закотчи одамлари Шарифни яхшигина
дўппослагандан кейин, қўл-оёғини боғлаб, бир бурчакка ташладилар.
бурчакка ташладилар.
— Орангизда бу муртаднинг қариндош-уруғи ёки ёр-дўст, оға-
иниси бўлса кўрсатинг,— деб мусофирлардан сўради закотчи.
Бу очкўзнинг ниятидан хабарсиз бўлган мусофирлар:
— Бу одамни танимаймиз, бу бизга ёлғиз йўл йўлдошдир,—
дедилар.
Закотчи бек мусофирларни бир-бир кўздан кечиргандан кейин:
— Ростини айтинглар, сизнинг қайсингиз жадид?— деди.
Мусофирлар:
— Биз жадид деган кишини билмаймиз, бу ном билан ҳеч бир
кимсани кўрган эмасмиз,— деб жавоб бердилар.
Ҳақиқатан ҳам, бу мусофирларнинг бариси хат-саводсиз бўлиб,
ўз қора меҳнатлари билан овора ва кейинги йилларда Бухорода
қўзгалган жадид-қадим воқеалардан бутунлай хабарсиз эдилар. Бу
қўққисдан кўтарилган можародан: «Шадид отли қочоқ бирон гу-
ноҳкор бор экан-да, уни излар эканлар», деб ўйлар, шунинг учун:
— Биз жадид деган кишини танимаймиз ва шу ном билан
юрадиган одамни учратган эмасмиз,— дер эдилар.3
Закотчи бошқа бирон жадид бўлмаганига қаноат ҳосил қилган-