O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Zamonaviy zoologiyaning zivojlanishi.
Zoologiya sohasidagi ishlar ayniqsa, XIX 
asrning ikkinchi yarmida 
Ch.Darvin ta’limoti
e‘lon qilingandan so‘ ng tez rivojlana boshladi. 
Akademik 
A. O. Kovalevskiy
(1840-1901) paleontologiya dalillari asosida hozirgi bitta 
barmoqdi ot zotlarini qadimgi to‘rt va uch barmoqli ajdodlardan kelib chiqqanligini ko‘ rsatib 
berdi. Uning bu tekshirishlari evolyutsion paleontologiyaning rivojlanishi uchun asos bo‘ ldi. 
Nemis olimi 
E. Gekkel
(1874) va rus olimi 
I. I. Mechnikov
(1845-1916) ko‘p hujayrali 
hayvonlarning kelib chiqishini izohlab berishdi. 
Zoologiya sohasidagi tadqiqotlarning miqyosi XX asrda ayniqsa kengaydi. Hayvonot 
dunyosini o‘rganish muayyan reja asosida kompleks ravishda olib borila boshlandi. Bu sohada 
A. 
N. Seversov
(evolyutsion morfologiya), 
N. K. Kolsov
(genetika), 
YE. N. Pavlovskiy
(para-
zitologiya), 
K. I. Skryabin
(gelmintologiya), 
V. A. Dogel
(parazitologiya, protistologiya), 
V. N. 
Beklemishev
(solishtirma anatomiya), 
L.A.Zenkevich
(sistematika), 
G. Y. Beybiyenko
(entomologiya) va boshqa zoologlarning ilmiy maktablari katta yutuklarga erishishdi. Akademik 
A.A.Zenkevich
(1889-1970) rahbarligida Shimoliy dengizlar va Tinch okeani umurtqasiz 
hayvonlarini o‘ rganish borasida yirik ilmiy tadqiqotlar olib borildi. Uning rahbarligida 7 jildli 
"Hayvonlar hayoti" asari yaratildi. 
YE. N. Pavlovskiy
(1884-1965) organizm bilan uning yashash 
muhiti o‘rtasidagi munosabatlarni o‘ rganish asosida o‘ zining transmissiv kasalliklarning tabiiy 
manbalari to‘ g‘risidagi ta‘limotini yaratdi. 
S. S. Shvarts
(1919-1976) evolyutsion jarayonning 
ekologik mexanizmini ishlab chikdi. 
V.A.Dogel
(1882-1955) evolyutsion jarayonda gomologik 

---

organlar sonining kamayib borishi 
(oligomerizatsiya)
to‘ g‘risidagi ta‘limotni ishlab chikdi. 
A. A. 
Zaxvatkin
(1906-1950) ko‘ p hujayralilarning kelib chiqishi muammosini tadqiq qildi. 
Keyingi davrlarda sistematika sohasidagi tadqiqotlarda solishtirma anatomiya, 
paleontologiya, embriologiya kabi an‘anaviy usullar bilan bir qatorda tobora ko‘ proq 
biokimyoviy, serologik, kariologik, molekulyar va genetik usullar keng tatbiq etila boshlandi. 
Atoqli rus biokimyogar olimi 
A. N. Belozerskiy
sistematik va filogenetik tadqiqotlarda 
dezoksiribonuklein kislotasi (DNK) tarkibini o‘ rgandi. 
M. S. Gilyarov
ekologik tekshirishlar 
asosida hayvonlarni tuproq hosil bo‘ lish jarayonidagi va tuproq diagnostikasidagi ahamiyatini 
ko‘rsatib berdi. M. S. Gilyarov tadqiqotlari tuproq zoologiyasini fan sifatida shakllanishiga sabab 
bo‘ ldi. 
A. S. Serebryakov
zararkunanda hasharotlarga qarshi kurashning genetik usuliga asos 
soldi.