|
OTBga a’zo davlatlar
Avstraliya
Kazaxstan
Mikronyeziya
Solomonovi Ostrova
Afganistan
Kambodja
Miyanmar
Tailand
Bangladyesh
Kirgiziya
Mongoliya
Tayvan
Butan
Kiribati
Nauru
Tonga
Vantu
Kitay
Nyepal
Tuvalu
Vyetnam
Ostrova Kuka
Novaya Zyelandiya
Uzbekistan
Gonkong
Koryeya
Ostrova Marshala
Fidji
Zapadnaya Samoa
Laos
Pakistan
Filippini
Indiya
Malayziya
Papua Novaya
Gvinyeya
SHri-Lanka
Indonyeziya
Maldivi
Singapur
YAponiya
OTBning nomintaqaviy a’zolari
Avstriya
Byelgiya
Gyermaniya
Daniya
Ispaniya
Italiya
Kanada
Nidyerlandi
Norvyegiya
Soyedinyennoye Korolyevstvo
Vyelikobritanii i Syevyernoy
Irlandii
Soyedinyenniye SHtati Amyeriki
Tursiya
Finlyandiya
Fransiya
SHvyeysariya
SHvyesiya
YETTBning maqsadi – dyemokratiya va bozor iqtisodi tamoyillariga sodiq Markaziy va
SHarqiy Yevropa mamlakatlarida bozorni, xususiy tadbirkorlik faoliyatini yo’naltirilgan ochiq
iqtisodga o’tishni qo’llab-quvvatlash. Bank o’z a’zolariga, tuzilmaviy va tarmoq iqtisodni
monopoliyadan davlat tasarrufidan chiqarish, xususiylashtirishni ham qo’shib isloh qilish, bu
bilan bu mamlakatlarni jahon iqtisodiy hamjamiyatiga uyg’unlaShuviga ko’maklashish.
O’zbekiston YETTBga 1992 yilda a’zo bo’lgan.
Bugungi kunda bankning 62 ta aksiyadori mavjud, jami kapitali – 19,64 mlrd. yevro, 1
985 000 ta aksiya muomalaga chikarilgan, shtab-kvartirasi Londonda joylashgan. Yevropa
tiklanish va tarakkiyet bankining barcha aksiyadorlari kuyidagi jadvalda berilgan:
1 - jadval
Davlatlar
Kapital xajmi (mln.yevro)
Salmogi, %
Avstraliya
200,00
1,01
Avstriya
456,00
2,30
Ozarbayjon
20,00
0,1
Albaniya
20,00
0,1
Armaniston
10,00
0,05
Byelorussiya
40,00
0,2
Byelgiya
456,00
2,30
Bolgariya
158,00
0,8
Bosniya va Gyer-na
33,80
0,17
BuYuk Britaniya
1703,50
8,61
Vyengriya
158,00
0,8
Gyermaniya
1703,50
8,61
Gryesiya
130,00
0,66
Gruziya
20,00
0,1
Daniya
240,00
1,21
Misr
20,00
0,1
Isroil
130,00
0,66
Irlandiya
60,00
0,3
Islandiya
20,00
0,1
Ispaniya
680,00
3,44
Italiya
1703,50
8,61
Kozogiston
46,00
0,23
Kanada
680,00
3,44
Kipr
20,00
0,1
Kirgiziston
20,00
0,1
Latviya
20,00
0,1
Litva
20,00
0,1
Lixtyenshtyeyn
4,00
0,02
LYuksyemburg
40,00
0,2
Makyedoniya
13,82
0,07
Malta
2,00
0,01
Marokash
10,00
0,05
Myeksika
30,00
0,15
Moldova
20,00
0,1
Mongoliya
2,00
0,01
Nidyerlandi
496,00
2,51
YAngi zyelandiya
10,00
0,05
Norvyegiya
250,00
1,26
Polsha
256,00
1,29
Portugaliya
84,00
0,42
Koryeya
200,00
1,01
Rossiya
800,00
4,04
Ruminiya
96,00
0,49
Syerbiya va CHyernogoriya
93,50
0,47
Slovakiya
85,34
0,43
Slovyeniya
41,96
0,21
AKSH
2000,00
10,11
Tojikiston
20,00
0,1
Turkmaniston
2,00
0,01
Turkiya
230,00
1,16
Uzbekiston
42,00
0,21
Ukraina
160,00
0,81
Finlyandiya
250,00
1,26
Fransiya
1703,50
8,67
Xorvatiya
72,92
0,37
CHyexiya
170,66
0,86
SHvyeysariya
456,00
2,30
SHvyesiya
456,00
2,30
Estoniya
20,00
0,1
YAponiya
1703,50
8,61
Yevropa ittifoqi
600,00
3,03
Yevropa inv-n banki
600,00
3,03
XMIning kontinyental miqyosiga Yevropa kengashi (YEI) tomonidan - ishlab chiqilgan
TASIS programmasini qo’shish mumkin. TASIS yangi mustaqil davlatlar (sobiq ittifoq
respublikalari) uchun, YEI va bu xamkor-mamlakatlar o’trasida o’rtasida o’rnatilgan iqtisodiy va
siyosiy aloqalarni har tomonlama rivojlantirishga ko’maklashish, istiqbolda “atlantikadan
o’ralgan yaxlit Yevropa” barpo etish uchun tuzilgan “yaxlit Yevropa” haqida genyeral dye Goll
Fransiya prizyedyenti va XX asr mashhur Fransuz siyosatdoni orzu qilgan edi.
XMI tizimining submintaqaviy miqyosi. Yevropada joylashgan, g’arbiy Yevropadagi
YEI tarkibiga kiruvchi mamlakatlarning Moliya va valYuta – kredit jamiyatlaridan iborat. Bu –
Yevropa investisiya banki (YEIB) 1958 yilda tuzilgan; Yevropa valYuta xamkorligi fondi
(YEVXF), 1973 yilda tuzilgan; Yevropa mintaqaviy rivojlanish fondi (YEMRF), 1975 yilda
tuzilgan.
Yevropa investisiya banki YEI a’zo mamlakatlari va assosiasiyalashgan davlatlar
manfaatli bo’lgan inshoot va ob’yektlar ryekonstrukuiyasiga kredit beradi, bundan tashqari,
asosan YEI a’zo mamlakatlarining samarali loyihalarga sanoat ob’yektlarini Moliyalashga oddiy
kreditlar, asosan infratuzilmalarni rivojlantirishga assosiasiyalashgan davlatlarning kam
samarali loyihalariga imtiyozli kreditlar ajratadi. Kam rivojlangan submintaqaviy xududlarga
ko’proq kredit 70% ajratiladi.
YEBR assosiasialashgan va YEI rivojlanayotgan mamlakatlariga subsidiya tarzida ko’p
tomonlama imtiyozli kredit beradi (opyerasiyalar umumiy xajmining 80%), Shuningdyek
imtiyozli qarz ajratadi (opyerasiyalar umumiy xajmini qolgan 20% va YEI rivojlanayotgan a’zo
mamlakatlarga rasmiy yordam ikki tomonlama programmasini uyg’unlashtiruvchi hisoblanadi.
- YEMRF YEI mamlakatlaridagi mutanosiblikni to’g’rilash bo’yicha tadbirlarni
Moliyalaydi. Subsidiya tarzida resurslarni taqsimlash mamlakatlar o’rtasidagi raqobat bilan
kyechadi. Bandlik muammosi keskinlashganligi munosabati bilan mablag’lar subsidiya oluvchi
muayyan mamlakat bo’yicha ishsizlik o’rtacha olganda Yuqoriroq bo’lgan xududlarga
yo’naltiriladi.
- mintaqalararo miqyosda XVF tizimining Osiyoda savdo va rivojlanish banki (SRB),
Iqtisodiy xamkorlik tashkiloti (IXT) Osiyoda joylashgan, 1964 yilda tuzilgan va xozirgi vaqtda
10 ta musulmon davlatini birlashtirgan. Bular - Turkiya, Eron, Pokiston, Afg’oniston, Kavkaz
orti (Ozarbayjon), O’zbekiston, Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston, Turkmaniston. Savdo va
rivojlanish banki 1990 yilda tuzilgan bulib, bunga O’zbekiston 1992 yilda a’zo bo’lgan.
SRB turli sohalarda IXT turli loyixalarini Moliyalaydi. MDH davlatlari o’rtasidagi
aloqani yangi shakli hisoblanuvchi Mintaqalararo Moliya sanoat guruhi (MMSG)ni ham XMI
qatoriga kiritish mumkin. MMSG deganda korxonalari va investisiya institutlarining guruhi
tuShuniladi. U o’z investisiya faoliyati uchun kapitallarni koorporasiyalab va birlashtirib
tuziladi. MMG millatlararo birlashma hisoblanadi, har xil ochiq turdagi AT, O’K, texnopolislarni
birlashtiradi. MMG xukumatlararo bitim asosida tuziladi va davlat himoyasi ostida bo’ladi, bu
ularni ancha barqaror va mas’ul qiladi. Masalan, “Rossiya-O’zbekiston to’qimachilik xoldingini
MMSG deyish mumkin, aksiyadorlar uni ta’sis etuvchilar hisoblanadi.
Mintaqaviy miqyosdagi XMI tizmidagi Xalqaro Orolni qutqarish fondi (XOKF)
Markaziy Osiyoda joylashgan, 1994 yilda tuzilgan va Markaziy Osiyodagi 5 ta davlat
(O’zbekiston, Qozog’iston, Turkmaniston, Qirg’iziston va Tojikiston)ni birlashtirgan. Fond
ulkan ekologik xalokatni bartaraf etish va unga oid loyiha hamda programmalarni loyihalaydi.
Fond qarorgohi dastlabki 3 yilda Ashhobod (Turkmaniston)da bo’lgan, 1997 yildan Toshkyent
(O’zbekiston)da. Fondning pryezidyenti O’zbekiston Respublikasining Pryezidyenti
I.A.Karimov.
Ko’p tomonlama, ikki tomonlama va bir tomonlama miqyosda XMI tizimida ko’p sonli,
ko’p turdagi, ko’pincha boshqa XMIlar bilan uyg’unlashgan xukumatlararo, ko’p
xukumatlararo, xukumatga aloqasi bulmagan va aralash bo’lgan turli mamlakatlardagi, asosan
submintaqaviy, mintaqaviy, subqit’aviy va qit’aviy XMIlar joylashgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
