Texnologiya umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

11-§.
YOG‘OCH MATERIALLARIDAN BUYUM YASASH 
BOSQICHLARI
Har qanday buyumni yasash bir necha bosqichlardan iborat bо‘ lib, bu bosqich-
lar о‘z ichiga yasaladigan buyumning grafik tasviri, texnologik jarayonning asosini 
tashkil qiladigan texnologik xaritani, yasalgan buyumning sifatini yaxshilash, xizmat 
kо‘rsatish muddatini oshirish maqsadida pardozlash ishlari hamda yasalgan buyum-
ning taqdimotini qamrab oladi (4-shakl).
4­shakl
Birinchi bosqich.
Yog‘och materiallaridan 
turli buyumlar yasashdan oldin u qog‘ozda tas-
virlangan bо‘lishi kerak. Bu buyumning grafik 
tasviri deyiladi. U texnik rasm, eskiz yoki chiz-
madan iborat.
Texnik rasm
– bu qog‘ozdagi buyumning 
uch tomonlama tasviridir. Texnik rasmga ko‘ra 
buyumning shaklini tasavvur qilish juda oson 
(36-rasm).
Eskiz
 
– xomaki tasvir, chizma. O‘lchov 
va reja lash asboblaridan foydalanmasdan qo‘lda, ko‘z bilan chamalab buyumning 
tax miniy o‘lchamlari belgilanib chiziladi. Biroq u buyum qismining faqat bitta 
ko‘rinishini (bir tomoni) ko‘rsatadi (37-rasm).
36-rasm. 
Buyumning texnik rasmi.
Yog‘och materiallardan buyum yasash bosqichlari
Yasalgan buyum taqdimoti
Buyumning 
grafik tasviri
Texnologik
xarita
Pardozlash
ishlari

---

33
33
Chizma
– bunda o‘lchash va rejalash asboblari 
yorda mida chizil gan bir yoki bir nechta turdagi 
buyumning tasviri asosiy (old), chap va yuqori 
tomondan tasvir lanadi (38-rasm). Chizmaning pastki 
o‘ng burchagida tasvirlangan buyumning nomi, 
materiali va masshtabi ko‘rsatiladi.
Buyumning haqiqiy o‘lchamlari necha marta oshirilgan yoki ka mayganligini 
ko‘rsatadigan raqam 
masshtab
deb ataladi. Masalan, M 1:2, 2:4.