Universiteti a. A. Pulatov voleybol nazariyasi va

partiyada har bir jamoa 2 ta 30 soniyali tanaffus talab qilishi mumkin (6.3.2). 
16.4.2. Ikki turdagi “taym-aut” tanaffuslari vaqtida jamoalar o‘yinchilari o‘z 
o‘rindiqlari oldida bo‘lishlari kerak. 
16.5. O‘yinchi almashtirish (8.1. Liberoni almashtirish – 
20.3.2, 20.3.3)
. 

---

226 
16.5.1. O‘yinchini almashtirish maxsus belgilangan joyda amalga oshi-rilishi 
kerak (1.4.3, S.1). 
16.5.2. O‘yinchini almashtirishga ajratiladigan vaqt jarayonni o‘yin 
bayonnomasiga yozish, zahiradagi o‘yinchining maydonga kirishi va maydon-dagi 
o‘yinchining o‘yindan chiqishiga ketgan vaqt bilan o‘lchanadi (16.5.3, 26.2.2.3). 
16.5.3. O‘yinchini almashtirish to‘g‘risidagi talab vaqtida maydonga kiruvchi 
o‘yinchi tayyor bo‘lishi va trenerning oldida bo‘lishi kerak (7.3.3, 8.1.3). 
Agar ushbu shartlarga rioya qilinmasa, o‘yinchini almashtirish bekor qilinadi, 
jamoa esa o‘yinni cho‘zgani uchun jazolanadi (14.3.3, 17.2). 
FIVBning jahon miqyosidagi musobaqalarida o‘yinchini almashtirish 
jarayonini osonlashtirish maqsadida o‘yinchilar raqamlari yozilgan dastak-
taxtachalardan foydalaniladi. 
16.5.4. Agar trener bittadan ortiq o‘yinchini almashtirish istagini bildirsa, u 
almashtiriladigan o‘yinchilar sonini ko‘rsatishi lozim. Bu holda o‘yinchilarni 
almashtirish navbatma-navbat amalga oshiriladi (5.2, 16.2.1, 16.3.2). 
16.6. Murabiyning noto‘g‘ri talablari: 
16.6.1. Tanaffuslarni noto‘g‘ri talab qilish (16): 
16.6.1.1. To‘p kiritish uchun hakam xushtagi chalingan vaqtda yoki chalin-
gandan so‘ng tanaffus olishga ruxsat berilmaydi (6.1.3, 16.2.1). 
16.6.1.2. Tanaffus olishga huquqi yo‘q o‘yinchi tanaffusni talab qilishga haqli 
emas (16.2.1). 
16.6.1.3. 16.3.2. Qoidasining buzilishi mumkin emas. 
16.6.1.4. Qoida bo‘yicha belgilangan taym-autlar va o‘yinchilarni almash-
tirish imkoniyati bo‘lmaganda ularni talab qilish (16.1). 
16.6.2. Barcha noto‘g‘ri talab (tanaffus yoki o‘yinchini almashtirish bo‘yicha) 
o‘yinning cho‘zilishiga olib kelmasa yoki o‘yin jarayoniga salbiy ta’sir etmasa 
ham, bu talab hakam tomonidan qondirilmaydi. Bu vaziyat jazolanmaydi. Lekin 
ushbu vaziyat bir partiyaning o‘zida yana qaytarilsa, jamoa jazolanadi (17.1).