Universiteti a. A. Pulatov voleybol nazariyasi va

 
HAKAMLAR VA HAKAMLIK QILISH 
23. Hakamlar va ularning faoliyati. 
23.1. Tarkibi: (6.3). 
- birinchi hakam (24); 
- ikkinchi hakam (25); 
- kotib (26); 
- to‘rtta (ikkita) chiziq hakamlari (27). 
FIVBning rasmiy musobaqalarida kotib assistenti bo‘lishi shart. 
23.2. Hakamlar ish faoliyati. 
23.2.1. O‘yin davomida xushtak chalish huquqi faqat birinchi va ikkinchi 
hakamga beriladi: 
22.2.1.1. Birinchi hakam to‘pni o‘yinga kiritishga ruxsat xushtagini chaladi 
(6.1.3, 13.3). 
22.2 1.2. Birinchi va ikkinchi hakam yuz bergan xatoga aniq ishonch hosil 
qilganlaridan so‘ng o‘yinni to‘xtatishga ko‘rsatma beradilar. 
23.2.2. Ular o‘yin davomida jamoaning biror iltimosini qondirish yoki rad 
etish bo‘yicha xushtak chalish bilan ko‘rsatma beradilar. 
Bu holda birinchi hakam ro‘y bergan xatoning mohiyatiga ham, xatoga yo‘l 
qo‘ygan o‘yinchiga ham ko‘rsatma bermaydi. U faqat o‘yinning davom ettiri-
lishiga ishora qiladi (9.2, 5.1.2). 

---

235 
23.2.3. O‘yin vaziyati hakamning xushtagi bilan to‘xtatilgan zahoti xato 
mohiyati rasmiy ishora bilan izohlanadi (23.2.1.2, 28.1). 
23.2.3.1. Birinchi hakam quyidagilarni rasmiy ishora bilan ko‘rsatadi: 
a) to‘p kiritadigan jamoani (13.2.2); 
b) xatoning turini; 
c) xato qilgan o‘yinchini (agar zaruriyat bo‘lsa). 
Ikkinchi hakam birinchi hakamning ishorasini kuzatib, uni takrorlaydi. 
23.2.3.2. Agar xato ikkinchi hakam tomonidan belgilansa, u quyidagilarni 
ishora bilan ko‘rsatishi lozim; 
a) xatoning turi; 
b) xato qilgan o‘yinchini; 
c) to‘p kiritadigan jamoani. 
Bu holda birinchi hakam ikkinchi hakam ishorasini qaytarmaydi. 
23.2.3.3. Agar xato ikki tomondan baravariga ro‘y bersa, ikki hakam ham 
quyidagilarga ishora qiladi: 
a) xatoning turi; 
b) xato qilgan o‘yinchilarni (agar zaruriyat bo‘lsa); 
c) to‘p kiritadigan jamoani.