Universiteti a. A. Pulatov voleybol nazariyasi va

partiya oxirigacha bajaradi (20.1.3, 8, 6.2). 
To‘p o‘yindan tashqari holatda o‘ynovchi sardor quyidagi vazifalarda 
hakamga murojaat qilishi mumkin (9.2): 
5.1.2.1. Qoidalar amalini to‘g‘ri qo‘llash masalasi bo‘yicha surishtirish yoki 
jamoadoshlari savollari va iltimoslarini yetkazish. Agar o‘ynovchi sardorni hakam 
qarori qanoatlantirmasa, u darhol bu haqda o‘z noroziligini bildirishi darkor. 

---

207 
Shuning asosida u o‘yindan so‘ng rasmiy norozilik varaqasini toptirishga zamin 
yaratadi (24.2.4). 
5.1.2.2. Ruxsat so‘rash: 
a) o‘yin kiyimini o‘zgartirish (4.3, 4.42); 
b) jamoalar o‘yinchilari joylashuvini tekshirib ko‘rish (7.4); 
c) maydoncha yuzasi, to‘r, to‘p va hokazolarni tekshirib ko‘rish uchun ruxsat 
olish (1.2.1, 2.3). 
5.1.2.3. O‘yinchi almashtirish yoki tanaffuslar olishga ruxsat so‘rash (8, 16.4, 
16.2.1, 6.3). 
5.1.3. Jamoa sardori o‘yin tugagandan so‘ng: 
5.1.3.1. Hakamlarga tashakkur bildirishi va o‘yin qaydnomasiga imzo 
chekishi (56.2.3.3); 
5.1.3.2. Agar u (yoki vaqtincha sardor) oldindan 1-chi hakamga o‘z noro-
ziligini bildirgan bo‘lsa, bu norozilik qaydnomada rasmiy norozilik sifatida 
tasdiqlanishi va yozilishi mumkin (5.1.2.1, 26.2.3.2). 
5.2. Trener (murabbiy). 
5.2.1. Murabbiy butun o‘yin davomida maydonchadan tashqari joyda turgan 
holda o‘z jamoasi o‘yiniga rahbarlik qiladi. U jamoani o‘ynovchi tarkibini, 
o‘yinchilarni maydonchada joylashish tartibini belgilaydi, o‘yinchi-larni 
almashtirish va tanaffuslar olish jarayonini boshqaradi. Ushbu masalalarni u 2-chi 
hakam orqali hal etishi lozim (1.1, 7.3.2, 8, 16.4, 25). 
5.2.2. O‘yindan oldin murabbiy qaydnomada o‘z o‘yinchilarining asosiy 
tarkibini belgilaydi yoki ko‘zdan kechiradi, raqamlarini tasdiqlaydi. So‘ngra imzo 
chekadi (4.1.4). 
5.2.3. Trener (murabbiy) o‘yin vaqtida: 
5.2.3.1. Har bir partiyadan avval hakam-kotib yoki 2-chi hakam taqdim etgan 
o‘yinchilarning joylashish kartochkasiga o‘z jamoasining asosiy o‘yin-chilari 
raqamlarini qayd etib, imzo chekib berishi kerak (7.3.2). 
5.2.3.2. O‘z jamoasi o‘rindig‘ida kotib-hakamga yaqin o‘tiradi, vaqti-vaqti 
bilan bu joyni tark etib turishi mumkin (4.2). 

---

208 
5.2.3.3. Tanaffus yoki o‘yinchi almashtirish haqida murojaat qilish mumkin 
(8, 16,4). 
5.2.3.4. O‘yinga xalaqit bermasdan zahiradagi o‘yinchilar va maydondagi 
o‘ynchilarga ko‘rsatma berishi mumkin (1.3.4, 1.4.4). 
5.3. Trener yordamchisi. 
5.3.1. Trener yordamchisi o‘yin jarayoniga aralashmasdan o‘rindiqda o‘tirishi 
lozim. 
5.3.2. Agar trener o‘z jamoasini tark etishi kerak bo‘lib qolsa, unda 
yordamchi trener jamoa sardori iltimosi va 1-chi hakam roziligiga ko‘ra asosiy 
trener vazifalarini bajaradi (5.1.2, 5-2).