Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat

 
I-BOB bo’yicha xulosalar: 
Kishilik jamiyatining hamma davrlarida ham musiqa inson hayotida 
muhim o`rin tutib kelgan. Uning ma`naviy, ruhiy taqdirining bir bo`lagi sifatida 
uning barcha hayotiy ko`rinishlarida ishtirok etib kelgan.Shu bois musiqa 
san`ati, uni inson ruhiyatiga, aqliy kamolotiga ta`siri, undan ta`lim-tarbiya 
ishlarida foydalanish, shiningdek musiqiy ijrochilikka o`rgatish, bu o`rinda 
shaxsning musiqiy qobiliyatlari, ularni rivojlantirish, musiqiy qiziqish va 
qobiliyatlarning inson psixikasi bilan uzviy bog`liqligi, uning psixologik 
asoslarini o`rganish, tadqiq qilish, fan sohasidagi olimlar, faylasuflar, 
pedagoglar, adabiyotshunoslar va hatto aniq fanlar bilan shug`ullangan 
mutaffakkirlarni ham qiziqtirib kelgan. 
Hozirgi kunda jamiyatimizda, uning ertangi kunini yaratuvchilari 
bo`lmish yosh avlod tarbiyasida musiqa san`atining o`rni va roliga yuksak 

---

darajada e`tibor bilan qaralayotgani bejiz emas. Zotan, Prezidentimiz 
aytganidek “Bugungi kunda yoshlarni yuksak ma`naviy ruhda tarbiyalashda 
nusiqa san`ati boshqa san`at turlariga qaraganda ko`proq va kuchliroq ta`sir 
ko`rsatmoqda”
1
. Mamalakatimizda musiqa ta’limi va tarbiyasi sohasida ibratli 
ishlar amalga izchil ravishda oshirib kelinmoqda. Bolalar musiqa va san’ati 
maktablarida, maktabdan tashqari ta’lim muassasalari, umumta’lim maktablarda 
musiqa ta’limi mazmunini, sifatini yaxshilash bo’yicha muhim ishlar amalga 
oshirilmoqda. Bu o’rinda ta’limning muvaffaqiyatli kechishi ko’p jihatdan 
pedagog-rahbarning kasbiy tayyorgarligiga bog’liq bo’lib, uning pedagogik, 
psixologik, metodik jihatdan tayyorgarligi, mahorati, ijodiy tashabbuskorligi 
bolalarni san’atga bo’lgan mehrini, qiziqishini oshirish, ta’lim jarayonida ularni 
musiqiy qobilyatlarini ro’yobga chiqarish, yanada rivojlantirishda asosiy omil 
bo’lib xizmat qiladi.
Musiqiy qobilyatlar o’z o’rnida psixologik omil bo’lib, u juda ko’plab tur, 
shakl, ko’rinishlarda, bolaning individual xususiyatlari; ya’ni qiziqish, 
layoqatlari bilan bog’liq ravishda namoyon bo’ladi. Musiqa mashg’ulotlarida 
ularni hisobga olish, har bir bolaning qiziqish, va qobilyatlarini sinchiklab 
o’rganib borish, shunga muvofiq holda ta’limiy-tarbiyaviy ishlar mazmunini 
belgilash, o’zlashtiriladigan bilimlar hajmini, topshiriq va vazifalar me’yorlarini 
taqsimlash ta’limning muvaffaqitatli kechishini ta’minlaydi.
Tadqiqot ishimizning I-bobida musiqiy cholg’uchilik sifatlarida 
o’quvchi-yoshlarni musiqiy qobilyatlari tasnifiga alohida to’xtalib o’tdik. Shu 
o’rinda ta’lim jarayonida o’quvchilarni musiqiy ijrochilik qobilyatalrini 
rivojlantirishning pedagogik-psixologik imkoniyatlari, shart- sharoitlari, 
o’qituvchining bo’ yo’nalishdagi vazifalari mavjud ilmiy, uslubiy adabiyotlar, 
ilmiy-tadqiqotlarda asoslangan fikrlar, xulosa va tavsiyalar va shaxsiy 
kuzatuvlarimiz asosida tahlil qilindi. O’ylaymizki, har bir musiqa 
o’qituvchisining musiqiy-pedagogik faoliyatida bunday ma’lumotlardan, bilim 

---

va tushunchalardan boxabarligi besamar ketmaydi, aksincha ta’lim mazmunini 
va sifatini to’lig’icha tushunishiga yordam beradi.
Psixolog olimlarning uqtirishlaricha hech qanday qobilyat o’zidan-o’zi 
rivojlanmaydi. Har bir inson ma’lum bir layoqat bilan tug’iladi. Mana shu 
layoqat to’g’ri tarbiya va yo’naltiruvchi ta’lim jarayonida rivojlantirilmasa u o’z 
holicha qolib ketadi. Layoqat to’g’ri ta’lim-tarbiya tufayli qobilyatga aylanadi 
va uni rivojlantirish o’ziga xos pedagogik yondashuvlarga asoslangan ta’lim-
tarbiya jarayonini talab qiladi. Bu jarayon tarixiy taraqqiyot mobaynida sinalgan 
pedagogik tajribalar, umumdidaktik prinsiplar, pedagogika, psixologiya 
sohasida amalga oshirilgan ilmiy-tadqiqotlar natijalariga, xulosalariga tayanadi.
Ta’lim muassasalaridagi cholg’u ijrochiligi bo’yicha mashg’ulotlarni tashkil 
qilish shakillari orasida yakka tartib holidagi darslar alohida ajralib turadi. 
Yakka tartibdagi ta’limning umuman cholg’u ijrochiligini o’rganishga 
yo’naltirilgan ta’limning eng muhim maqsadi o’quvchilarni ijrochilik 
qobilyatlarini rivojlantirishdir. Shunday ekan har bir o’qituvchidan musiqa
chalishni o’rgatish metodikasidan zarurtayyorgarlik talab etiladi. Uning 
pedagogika, musiqa psixologiyasi pedagogik psixologiya, musiqa estetikasi, 
badiiy-ijodiy tarbiya qonunyatlari bilan, ushbu metodikaning o’ziga xos 
xususyatlarini o’zida mujassam etadigan fortepiano ijrochiligi bilan ham uzviy 
bog’liq va aloqadorligini taqozo etadi.