O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universitetining pedagogika instituti

 
 
Hujjatlarning mavqeyiga ko‘ra turlari va tasnifi 
Hujjatlarning mavqeyiga ko‘ra turlari va tasnifi masalasi. Mazkur 
hujjatlarning davlat ishlarini tartibga solishdagi ahamiyati
 
Ma’lumot-axborot hujjatlari haqida 
Ma’lumot-axborot hujjatlari anchayin katta guruhni tashkil qilishi, ular ish 
yuritish jarayonida ayniqsa ko‘p ishlatilishi haqida. Bu guruh ariza, bayonnoma, 
bildirishnoma, vasiyatnoma, dalolatnoma, ishonchnoma, ma’lumotnoma, 
tavsifnoma, tavsiyanoma, taklifnoma, tarjimayi hol, tushuntirish xati,e’lon, hisobot 
kabi hujjatlarni o‘z ichiga olishi haqidagi ma’lumotlar beriladi.
 
Ariza. Ariza muayyan muassasaga yoki mansabdor shaxs nomiga biror iltimos, 
taklif yoki shikoyat mazmunida yoziladigan rasmiy hujjat ekanligi. Ariza ko‘p 
qo‘llanadigan va kеng tarqalgan ish qog‘oziligi. Hajmi, uslubi va turidan qat’iy 
nazar, ariza o‘zining umumiy zaruriy qismlariga ega bo’lishi. Arizada bir necha 
zaruriy qismlar ifodalanishi. 
 

---

5 
Bayonnoma. Bayonnamada turli yig‘ilish, kеngash va boshqa tur 
anjumanlarning borishi, majlis qatnashchilarining chiqishlari va ular qabul qilgan 
qarorlarni aniq, siqiq holda qayd qilunishi. 
 
Bayonnomani yozishni tashkil qilish kotibning asosiy vazifalaridan 
biriekanligi. Bayonnoma oldindan tayinlangan kotiblar tomonidan tuzilishi va 
rasmiylashtirilishi. 
 
Yig‘ilishda ko‘rib chiqilgan masalalar yuzasidan bildirilgan barcha fikr-
mulohazalar, tanqid va taklifiar bayonnomada yoritilishi. Bu axborotlarning aniqligi, 
to‘liqligi uchun ma’sul hisoblangan majlis raisi va kotibi bayonnoma oxiriga imzo 
qo‘yishi.
 
Bayonnomalar qisqa, to‘liq, stenografik, fono-grafik shakllarda bo‘lishi.
BAYONNOMADAN KO‘CHIRMA. Zaruriyat tufayli majlis davomida kabul 
qilingan qarorlardai ko‘chirmalar rasmiylashtirilishi. Buyruqdan ko‘chirmada 
bo‘lganidek, bayonnomadan ko‘chirma, ham imzo bilan 
tasdiqlanishi.Bayonnomadan ko‘chirmaning asosiy qismlari haqida.
 
Ba’zan bayonnomadan ko‘chirmalarda yig‘ilishda qatnashuvchilarning 
familiyasi yoki soni, shuningdek, ko‘rilgan masala bo‘yicha muhokamada ishtirok 
etganlar familiyasi ham ko‘rsatib o‘tilishi. Bayonnomaning matn qismidan faqat 
tashkilot yoki shaxsga yetkazilishi kerak bo‘lgan buo‘laklargina olinishi. Agar kun 
tartibida uch masala muhokama etilgan bo‘lsa, kerakli masala bo‘yicha qabul 
qilingan qaror olinishi kabilar haqida to‘xtalinishi. 
 
Bildirishnoma. Muayyan muassasa (tarkibiy qism) rahbariga xizmat faoliyati 
bilan aloqador muhim masalalar yuzasidan yoki yuqori, mansabdor shaxsga biron-
bir voqеa va hodisa haqida xabardor qilish zarurati tug‘ilganda taqdim etiladigan 
mufassal yozma axborot bildirishnomaligi. Unda, odatda, bayon qilinayotgan 
masalalar bo‘yicha tuzuvchi(yozuvchi)ning takliflari aks etishii. Bildirishnoma 
ichki va tashqi turlarga ajralishi
 
Bildirishnoma tashabbus, axborot va hisobot xususiyatiga egaligi. Bu xususiyatlar 
hujjat matni sarlavhasidayoq, o‘z aksini topishi. Muayyan vazifa yoki 
majburiyatlarning bajarilishi haqidagi hisobot bildirishnomasi amaliyotda raport 
ham deyilishi. Asli fransuzcha bo‘lib, rus tili orqali bizga kirgan bu so‘zning 
muqobili sifatida 
≪
BILDIRISH
≫
atamasini qo‘llashimiz va boshqalar.
 
VASIYATNOMA.Vasiyatnoma bir shaxsning (vasiyat qiluvchining), u 
vafot qilgan takdirda, o‘ziga qarashli bo‘lgan mol-mulkni tasarruf etish bo‘yicha 
xohish-irodasi bayon qilingan hujjat ekanligi. 
 
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 1124 -1133-moddalarida 
vasiyatnoma, uning shakli va yozilish uslubi,turlari, uni bekor qilish va o‘zgartirish, 
vasiyatnoma bilan bog‘liq boshka holatlar batafsil ko‘rsatib berilganligi.