O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun


So‘lak ajralishining buzilishlari



Download 11,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet190/261
Sana14.02.2022
Hajmi11,17 Mb.
#448095
1   ...   186   187   188   189   190   191   192   193   ...   261
Bog'liq
Patol.-fiziol.-amal.-darsl.-uchun-qoll.-Husinov-O.A.-2008-y.

So‘lak ajralishining buzilishlari.
O g 'iz d a o vqatlar s o 'la k bilan 
aralashadi. So'lak yirik va mayda so'lak bezlarining spetsifik mahsuloti


hisoblanadi. Qattiq ovqatning s o ia k bilan aralashishi uni yumshatadi 
v a o v q a t lu q m a sin i h o sil q ila d i. Bu lu q m a n in g y u tilis h in i 
y en gillash tiradi. Shuningdek s o i a k him oya funksiyasiga ham ega, 
tishlam i va og‘iz shilliq qavatini mikroblardan va ulami hayot faoliyatida 
h o sil b o ‘lad ig a n m a h su lo tla rd a n , o v q a t q o ld iq larid an to z a lay d i. 
Odamda m e’yorida bir kunda 1,5-21 so‘lak ajraladi. So‘lak ajralishining 
b uzilishi uning k o ‘p hosil b o ‘lishi (gipersalivatsiya) va kam ayishi 
(giposalivatsiya) bilan nam oyon b o ia d i.
G ipersalivatsiya o g ‘iz b o ‘sh lig ‘i shilliq qavatining y a llig ia n is h i 
(stom atit va gingivit), pulpitda, periodontit, bolalarda tish chiqishida 
kuzatiladi. So‘Iak ajralishining k o ‘payishi uzunchoq m iyadagi s o ia k
ajralish markazining to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri yoki reflektor stimulatsiyasi yoki 
s o i a k bezi sekretor asabning ta ’sirlanishi natijasida kelib chiqishi 
mumkin. Shu tarzda stimulasiya MAT jarohatlanishi (bulbar falajlanish), 
oshqozon-ichak trakti y alligian ish jarayonlari, qizilo‘ngach kasalliklari 
(ezofagosalivatsiya refleksi), k o ‘ngil aynishi va qusish, gelmintozlar
h o m ila d o rlik to k sik o z la ri, ay rim v e g e ta tiv z a h arla r (p ilo k a rp in , 
fizostigm in) ta ’sirida ham yuzaga kelishi mumkin.
Gipersalivatsiyada bir kunda 5 -1 4 1 s o ia k ajralishi mumkin. Agar 
s o i a k t o i i q y u tilm asa, o g ‘izdan tash q a rig a oqib lab atro fi terisi 
m atseratsiyasi va y allig ian ish ig a xos o ‘zgarishlami chaqiradi. S o ia k
n a fa s y o i l a r i g a h am tu sh is h i m u m k in , n a tija d a s o i a k k a o g ‘iz 
b o ‘sh lig ‘idan qo ‘shiladigan m ikroblar ta ’sirida aspiratsion zotiljam
rivojlanishi kuzatiladi.
Gipersalivatsiyaga himoya reaksiyasi shaklida ham qarash mumkin, 
chunki ayrim zaharlanishlarda s o i a k bilan m odda alm ashinuvining 
tok sik m ahsulotlari, zaharlar va h. k. ajraladi. Ammo uzoq muddat 
s o i a k a jra lish i m e ’da va ich ak fu nk siy asig a, m odda alm ashinuvi 
buzilishlariga va organizmning ozib ketishiga olib keladi.
G iposalivatsiya s o ia k bezlari to ‘qim asining parotitlar o ‘smalarda 
yem irilishi natijasida kelib chiqadi. S o ia k ajralishiga mexanik to‘siq 
s o i a k b e z la ri n ay ch asid a tosh h o sil b o ig a n d a kuzatiladi. S o ia k
s e k re ts iy a s in in g m ark a ziy to rm o z la n ish i ju d a kuchli h iss iy o tla r 
(qo‘rqish, hayajonlanish), og‘riq chaqiruvchi qitiqlanish, parasimpatik 
inrervatsiyani to ‘xtatuvchi m oddalar ta ’sirida yuzaga kelishi mumkin. 
S o ia k sekretsiyasining kamayishi infeksion lixoradka jarayonida, qandli 
diabet, kalla suyagi asosi travmasida, Shegren sindromida (autoimmun 
kasallik, unda s o ia k va ko‘z yoshi bezlari shikastlanadi) (Sukmanskiy
О. I., 1985) kuzatiladi.


So‘lak yetishmovchiligi og‘izning qurishiga sabab bo'ladi va bunda 
k se ro sto m iy a (« x e ro s » - « q u riq » , « sto m a » - « o g ‘iz, te s h ik » ) 
rivojlanadi, natijada ovqatlikni chaynash va yutish qiyinlashadi. So‘lak 
bilan yaxshi ishlov berilm agan ovqat o g ‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatini 
zararlaydi va y allig‘lanish jarayonlariga, infeksiyaning so ‘lak beziga 
kirishiga va kariyes rivojlanishiga sharoit tu g ‘diradi.
S o ‘lak y e tish m o v c h ilig id a tild a e p ite liy d a n ib o ra t gard h o sil 
b o ‘ladi, u esa o g ‘iz b o ‘sh lig ‘idagi m ik ro flo ra uchun yaxshi oziqa 
hisoblanadi. Odam og‘zi o ‘zining doim iy m ikroflorasiga moslashgan, 
unga nisbatan him oyalan ish m exanizm lari paydo b o ‘lgan b o ‘ladi. 
O g ‘iz b o ‘s h lig ‘i s h illiq q a v atin in g b u tu n lig i b u z ilg a n d a und agi 
m ik ro flo ra y a l l i g ‘la n is h ja r a y o n in i k e ltir ib c h iq a ra d i, u n in g
riv o jla n is h ig a liz o ts im y e tis h m o v c h ilig i v a u n in g fao U ig in in g
kam ayishi ham sabab b o ‘ladi.

Download 11,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   186   187   188   189   190   191   192   193   ...   261




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish