O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-texnologiya instituti “Kimyo-texnologiya”

 
 
 
 
 
 

---

50 
FUQARO MUHOFAZASI 
Mamlakatimiz milliy davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlaridan biri aholii va 
xududlarni tabiiy va texnogen favqulotda vaziyatlardan muxofaza qilish, 
xavfsizlikni taominlash, barqaror iqtisodiy rivojlanishga erishishdan iboratdir. 
‗rezident I.A. KARIMOV shu masalaning dolzarbligini eotiborga olib o‘z
«O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va 
taraqqiyot kafolatlari» nomli asarlarida «Siyosatimizning asl mohiyati aholi 
xavfsizligini taominlash, ularni turli ofatlar va favqulotda vaziyatlardan himoya 
qilishdir» deb taokidlab o‘tadilar. SHunday ekan favqulodda vaziyatlarni oldindan 
aniqlash va aholini bo‘lishi mumkin bo‘lgan xavfdan ogoxlantirish borasida 
samarali tadbirlar o‘tkazish, favqulotda vaziyat yuz berganda tezkor harakat qilish, 
insonlarning qurbon bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik, iqtisodiy zararni kam bo‘lishini, 
xavfsizlikni o‘z vaqtida taominlash asosiy vazifalardan biridir [
18,19
].
Fuqaro muxofazasi umumdavlat mudofaa ishlari tizimi bo‘lib aholini va halq 
xo‘jaligini tinchlik va harbiy holatlarda Favqulotda vaziyatlardan himoyalash 
maqsadida, shuningdek obektlarni barqarorligini oshirish tabiiy ofat, avariya kabi 
FV lar oldini olish, ular yuz berganda avariya-qutqaruv va boshqa kechiktirib 
bo‘lmaydigan ishlarni amalga oshirish bilan shug‘ullanadi. 
Favqulotda vaziyatlar davlat tizimi (FVDT) – aholi va xududlarni favqulotda 
vaziyatlardan himoya qilish kuch-vositalari va muassasalarini birlashtiradi, hamda 
favqulotda vaziyatlarni oldini olish, oqibatlarini bartaraf etish chora-tadbirlarini 
ishlab chiqish va amalga oshirish, aholi xavfsizligini, hududlarni va davlat 
iqtisodiyotini xavfli zararlardan himoya qilishga mo‘ljallangan davlat tizimidir. 
Favqulotda vaziyat – muayyan xududda o‘zidan so‘ng odamlarning qurbon 
bo‘lishi, ularning sog‘ligi va atrof-muhitga zarar yetkazishi natijasida katta 
moliyaviy zararlarga olib keluvchi halokat, tabiiy ofatlar, e‘idemiya va 
boshqalardir. 
FVDT ning asosiy vazifalari: 

---

51 
-Tinchlik va xarbiy davrlarda aholi va hududlarni Fvlardan himoya 
qilishning xuquqiy, iqtisodiy meoyoriy xujjatlarini ishlab chiqish va 
amalga oshirish; 
-Res‘ublikada yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan tabiiy va texnogen 
FVlarni ‗rognoz qilish va oqibatlarini baholash. 
-Har qanday sharoitlarda FVlarni bartaraf etish kuch vositalarini 
tayyorganrligini taominlash. 
-FV sohasida davlat eks‘ertizasi nazoratini o‘tkazish va tekshiruvini amalga 
oshirish, shuningdek ushbu sohada halqaro hamkorlik qilish. 
Loyihalanayotgan korhonada fuqaro himoyasi vazifalarini bajarish maqsadida 
shu obektning moddiy texnika bazasi negizida quyidagi bo‘lim va xizmatlarni 
tashkil etilgan.
Umumiy aloqa xizmati; 
Jamoat tinchligini saqlash (qo‘riqlash) xizmati; 
Yong‘inga qarshi kurash bo‘limi yoki xizmati; 
Tibbiy xizmat; 
Avariyaviy-texnik xizmat; 
Moddiy texnik taominot xizmati; 
Trans‘ort xizmati; 
Radiasiya va kimyoviy unsurlardan saqlash xizmati va boshqalar. 
Obektning alohida xususiyatlariga ko‘ra boshqa bo‘lim va xizmatlar ham 
tuzilishi mumkin. Xizmatlar soni obektning fuqaro himoyasi rahbari tomonidan 
belgilanadi. Obekt fuqaro himoyasi bo‘limining asosiy vazifalaridan biri tinchlik 
va harbiy holatlarda turli yo‘nalishdagi fuqaro himoyasi kuchlarini tuzish va qayta 

---

52 
tayyorlashdir. Fuqaro himoyasi kuchlarining asosini shu obektlarning harbiy 
bo‘lmagan shakllari tashkil qiladi. Fuqaro himoyasi kuchlarining tashkil qilinishi 
yaoni shaxsiy tarkib va ajratilgan texnik-jihozlar obektning ish faoliyatiga taosir 
ko‘rsatmasligi kerak. Fuqaro himoyasi kuchlari maxsus dastur asosida qayta 
tayyorlanib, tegishli masalalarni bajarishda doim tayyor turadi. 
O‘zbekiston Res‘ublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 27 noyabrdagi 
455-sonli qaroriga ko‘ra FVlar quyidagicha tasniflanadi: