283
Och va muxtojlar bilan dasturxonida borini
baam kurmok bu diyonat va
saxovat. Saxiy ximmatli va marxamatli inson fakiru kambagal xonodoniga uz
xadya va exsonini olib Kirishi imonli kishiga xosdir. Ajdodlarimiz uzlarining
ishlarini imon, diyonatga asoslanib olib borganlar.
Ulug bobomiz Amir Temur xam «dalat ishlarining 9 ulushi kengash, tadbir va
mashvarat kolgan bir ulushi esa kiliya Bilan bajo keltirilur» - deb shark
odatlarining uziga xos xususiyatlarini jaxonga taratgan edilar.
Imonli kishilarning kalbi tinik a begubor bulishi bilan birga, ma’rifatparardir.
Imonli kishi akl-zakovat soxibibulishi bilan birga insoniy, ijtimoiy
muammolarni xal kilishda faol ishtirok etadi. Birovga iyonat kilmaydi.
Imonli
bulish odamni tanlagan yuli, goyasi.
Kimki shu yuldan kurashsa, uz goyasiga sodik, imonli odam buladi. Imonli
bulish uz хalqiga va uning yaxshi an’analariga xurmat bilan karashadi.
Imon – bu or-nomus, ijdon, sadokat, burch kayui axloqiy tushunchalarni
ifodalaydi.
Yurtimiz ozodligi, or-nomus va inson kadr-kimmati yulida kurbon
bulgan F.Xujae, A.Ikromov, Usmon Nosir, Chulpon, A.Kodiriylar chinakam
imonli, insofli, vijdonli odamlar bulishgan.
Ularning uz хalqiga bulgan sodikligi, sadokati uzlari tanlagan yuldan kaytara
olmadi. Mansab, pul uchun milliy an’annani oyok osti kilish imonga shak
keltirishdir. Imonli kishi shunday saxovatliki, uning yuzidan nur yogilib turadi. Bu
nur kishilarni uziga sexrlab kuyadi. Ziyo, nur fikr tovlanib turgan bunday imonli
odamlar bor bulsin.
Imonning xususiyatlari xakida «Arastuning Iskandarga nasixati» da
kuyidagicha kursatilagan: «Takadorlik imon vositasida kamol topadi.
Imon esa
fikru andisha soyasida xosil buladi. Bu dunyo xakida uzing bir fikr kilib kursang,
uni uluglash maksadida narigi dunyoni xor tutmogini noloyik ish ekanligini
tushunasan. Zero bu dunyo ranju balo xonasi, turumsiz muvakkat manzildir».
Imon- e’tikod susaygan joyda yolgonchilik, kalloblik razolat va kaboxat
tantana kiladi.
Jamiyatni manna shunday illatlardan saklash va tozalash uchun avvalo
yoshlarda e’tikodni mustaxkamlash shart. Chunki e’tikodsiz, imonsiz kishidan xar
kanday yovuzlikni kutish mumkin. Imon-e’tikod esa bolalikdan tarkib toptiriladi.
Bu soxada хalqmiz boy ijodiy tajribasi va an’anaga ega. Masalan yolgon
gapirmaslik, xaromdan xazar kilish, chakimchilik, giybitdan uzini tiyish, omonatga
xiyonat
kilmaslik, tuxmat kilishdan kurkish, xatto dushmanga xam yomonlikni
ravo kurishdan saklanish kabi fazilatlarni tarkib toptirish yoshlarni imon-e’tikodli
kilib tarbiyalashga zamin yaratadi.
Anna shunday fazilatlarga eag bulgan yoshlar yuksak ma’naiyatli,
dunyokarashining kalbi boy, oilasiga, dustlariga okibatli,
хalqi va ataniga
sadokatli, imoni but e’tikodi mustaxkam kishilar bulib yetishadi. Kelajagimizni
Uzbekiston kelajagini anna shunday yoshlar yaratadi. Ana ixlos, ana e’tikod!
Aynan shunday ixos, e’tikodni yoshlarda tarkib toptirishimiz kerak.
Biz shundagani komil ishonch Bilan kelajagimiz ishonchli kullarda deb ayta
olamiz. Shunday yoshlarni tarbiyalagan хalq ulmaydi. Nomi o’lmaydi.
284
Prezidentimiz I.A.Karimov xam «Uzbekiston kelajagi buyuk davlat», - degan
bashoratida ana shu yoshlarni nazarda tutib aytgan edi. Bunday yoshlarni
tarbiyalash biz murabbiylar zimmasiga kata ma’suliyat yuklaydi. Biz murabbiylar
manna shu ma’suliyatli vazifani bajarishda хalqimizning asriy an’analariga tayanib
ish kurishimiz lozim. Darslarda tarbiyaiy ishlar jarayonida buyuk allomalarning,
bobokalonlarimizning xayotini yoshlarga ibrat iklib kursatishimiz kerak.
Masalan: A.Yassaviy xakida manna bu xikoyatni aytsa buladi.
Yosh axmad
maktabda ukib yurganida bir kuni domlasi bolalarga «Ertaga xammangiz bittadan
tovukni bismil kilib keling. Lekin buni xech kim kurmasin», - deb topshirik beradi.
Ertasiga xamma topshirikni bajarib keladi. Yolgizgina Axmadgina topshirikni
bajarmaganligini aytadi. Domlasi sababini suraganda «Kaerga yashirinsam xam
tepamda xudo kurib turaverdi. Ilojini topaolmadim», - deydi.
Buning uchun biz ularda ilos, e’tikodga extiyoj uygotishimiz kerak.
Masalan, Mashrabning xayotiga taullukli kuyidagi lavxani kuraylik. Mashrab
onasi kornida ekanligida, ona bozorda bakollik dukoni yonidan utib ketayotganida
yerdan bir shingil uzumni olib artib yeydi. Shunda kornidan: «Ona yegan
uzumning xakkini tulamasang, xozirok korningdan goyib bulaman» - degan ovoz
keladi. Ona shoshib koladi va pul berib, bakkolni rozi kiladi. Manna shu rivoyatni
aytib berish
xam yoshlarni xalollikka, birovning xakkiga xiyonat kilmaslikka
urgatadi.
Yoki Jaloliddin Manguberdining Chingizxon bilan bulgan sunggi xal kiluvchi
jangini eslaylik. U bu jangda dushmanga taslim bulib, tirik kolishdan kura
mardlarcha ulishni afzal biladi. Uz e’tikodiga sodik koladi. Xatto Chingizxon xam
unga dushmanga xavas va xayrat Bilan karaydi. Koshki, shu yigit mening uglim
bulsa edi, deb orzu kiladi. Uning bu jasoratini yoshlarga xar kansa urnak kilib
kursatsak arziydi.
Yoki Said Axmadning «Ufk» romanida Ikromjon vatanga sadokatini yakayu
yolgiz ugliga bulgan muxabbatdan xam yukori kuyadi.
Yoki O.Yokuboning «Diyonat» romanidagi
Normurod Shomurodovni
diyonatning imon-e’tikodning buyuk timsoli desak buladi. Uning ilm-fanga ixlosi,
xurmati shu darajadaki, fanga bulgan sadokatiga xatto karindoщlik rishtalari xam
tuskinlik kilaolmaydi. Ana shunaka misollar bilan yoshlar shuuriga, kalbiga kirib
borish kerak. Ana shundagina kuzlangan maksadga erishsa buladi, ana shundagina
yoshlarda imon-e’tikod tushunchalarini tarkib toptirishga zamin yaratiladi. Zero,
imonsiz, e’tikolsiz odamlar adolatli tuzumni kuraolmaydi. Shuning uchun
diyonatni, e’tikodni
shakllantirishda darsda, darsdan tashkari tarbiyaviy ishlar
jarayonida barcha tarbiya vositalaridan urinli foydalanish imkoniyatlarini ishga
solish kerak. Xakikiy muvaffikiyatning kaliti ana shunda.
Do'stlaringiz bilan baham: 
