3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

 
8.9.Иқтисодий таҳлилнинг моҳияти ва мақсади. 
Ушбу таҳлил фойда ва зарарни бутун давлат нуктаи назаридан кўриб 
чиқади.Молиявий таҳлилда ҳисобланган фойда зарарга кенг ёндашиш орқали унга иккита 
кардинал ўзгартириш киритиш мумкин.Биринчидан: айрим хусусий шахслардан олинган 
тўловлар,бутун давлат миқиёсида ресурсларнинг соф ўзгаришига олиб келмайди. 
Иккинчидан: молиявий операцияларда кўрсатилмаган айрим ҳолатлар,иқтисоддаги 
бошқа лойиҳаларнинг ресурслар билан таьминланишини ўзгартиради ва шунинг учун лойиҳа 
бўйича ишлащдан олдин, уларни ҳисобга олиш керак.Масалан: директор корхонадан 
чиқкаетган тутун ва оқава сувларнинг атроф муҳитга зарарини ҳисобга олмаслиги мумкин. 
Шунинг учун лойиҳанинг иқтисодий қиймати бўйича қарор қабул қилишда, корхона 
олаётган фойдаси билан жамият зарарларини (аҳоли соғлиги, атроф муҳитни 
ифлослантириш) қоплай олиш олмаслигини аниқлаш керак. 
Тор нуктаи назардан иқтисодий таҳлил ,молиявий таҳлил каби пулсиз самараларни 
ҳисобга олмасдан (аҳоли соғлиги,табиатга зарари) фойда ва зарарга баҳо бериши мумкин. 
Аммо, иқтисодий таҳлилнинг асосий мақсади-лойиҳа билан боғлик барча самараларнинг 
умумий асосини тузишдан иборат. Бу қуйидаги вазифаларни бажариш орқали амалга 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

51
оширилади: биринчидан иқтисодий битимларда кўрсатилган барча иқтисодий 
ўзгарувчанларни аниқлаш (Масалан уйнинг баҳоси, жойлашган районга, яхши
мактабларнинг ва транспортнинг якинлигига боғлик);иккинчидан, лойиҳа натижаларини
ўлчанадиган фойда ва зарарларни таққослашга имконият берадиган схема ишлаб чиқариш 
ва лойиҳани қобул қилиш бўйича қарорга келишдир. 
Таҳлилда фойда ва зарар бир хил ўлчов бирлигида ҳисобланади. Агар олинадиган 
фойда (ютуқлар),зарарлардан юқори бўлса лойиҳа қобул қилинади, аксинча бўлса, у кобул 
килинмайди ёки қайта тузишга юборилади. 
Умуман қилиб олганда иқтисодий таҳлил қуйидаги тадбирларни ўтказишни талаб 
қилади: 
•
лойиҳа мақсадини аниқлаш, 
•
лойиҳани баҳолашнинг схемасини тузиш, 
•
лойиҳа натижаларига бўлган талабни истиқболлаш, 
•
фойда зарарни ўлчаш, 
•
рентабеллик кўрсаткичларини баҳолаш, 
•
таьсичанлик ва таваккалчилик таҳлилини ўтказиш.