Abuzalova M

a 
(окна), 
и 
(тетради), 
я 
(коня) va h. 
2.
 
Yordamchi so„zlar. 
Bular ham grammatik ma‟no ifoda qilish 
uchun qo„llaniladi. Ko„makchilar ot, ma‟nosi toraygan so„zlar bilan 
birga kelib, o„zi aloqador bo„lgan so„zni boshqa so„z bilan munosabatga 
kiritadi: 
Biz kelajakka ishonch bilan qaraymiz 
(A.Q.) - holat ma‟nosi 
voqelangan; 
Telefon orqali gaplashdim 
–vosita ma‟nosi voqelangan; 
Do„stlik biz uchun hamisha ilhom va kuch-quvvat manbai bo„lib kelgan 
(O„.U.) – atalganlik ma‟nosi voqelangan. O„zbek tilida yordamchi 
so„zlar juda katta guruhni tashkil etadi, ko„makchi, bog„lovchi va 
yuklamalarning yarim bog„lovchi, yarim ko„makchi, yarim yuklama 
kabi turlari mavjud bo„lib, bunday so„zlar ham mustaqil, ham 
yordamchi ma‟noga ega. Chunonchi, 
Ishning boshida Abdurahim turar 
edi. 
Yordamchi so„zlar sifatida o„zbek tilida 
juda, eng, bag„oyat, 
nihoyatda, o„ta, sal, birmuncha 
kabi ravishlar ham, 
olmoq, bermoq, 
qolmoq, o„tirmoq, chiqmoq, ketmoq, boshlamoq, bo„lmoq 
kabi 40 dan 
ortiq fe‟llar ham keng qo„llaniladi. Yordamchi so„zlar vositasida 
yasalgan shakllar a n a l i t i k shakllar deb ataladi. Tilimizda juda ko„p 
holatlarda ayni bir grammatik ma‟no sintetik shakl bilan ham, analitik 
shakl bilan ham ifodalanishi mumkin. Chunonchi, 
Kitobni akamga 
(akam uchun /akamga deb / akamga atab/ akamga mo„ljallab/...) oldim. 
Ingliz tilidа 
the 
va 
a (n)
, frаnsuz tilidа 
le, un, 
nemis tilida 
der, das 
kаbi 
аrtikllаr grаmmаtik mа‟nо ifоdаlаydi. Masalan, 
the table 
ingliz tilidа 

---

143 
аniqlik grаmmаtik mа‟nоsini ifоdаlаyapti. Rus tilidа 
в, на, под 
kаbi 
prеdlоglаr turli mа‟nоlаrni ifоdаlаydi. 
3.
Takror 
(reduplikatsiya)- bir so„zni aynan ikki marta takrorlash 
sanalib, bunda ham turli grammatik ma‟nolar hosil qilinadi: predmetning 
ko„pligi, belgining oshirilishi, ma‟noning kuchayishi, harakatning 
takrorlanishi hamda uzoq davom etishi va boshqalar. Chunonchi, 
etak- 
etak paxta 
– miqdoriy ko„plik; 
ayta- ayta charchamoq 
– harakat 
davomiyligi. 
Grammatik vosita sifatida takror malay (indoneziya tili), hind, xitoy 
singari tillarda ishlatiladi. Masalan,