O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta mahsus ta’limi vazirligi farg’ona davlat universiteti

Topshiriq:
Darsda sharoitga qarab biror tashkilotga ekskursiya uyushtirish 
mumkin.
 
Laboratoriya ishi № 4.1
Kimyo fаnlаrini oqitishdа muаmmоli mеtоdlаrdаn fоydаlаnish. 
Ishning maqsadi:
Kimyo fаnlаrini oqitishdа muаmmоli mеtоdlаrdаn
fоydаlаnish. 
Kerakli jihozlar:
A3 va A4 formatli qog’ozlar, marker yoki rangli ruchkalar, 
chizg’ich, kompyuter, kolleksiyalar. 
 
1.Ko`rgazmali o`quv vositalar 
O`qitishning ko`rgazmali og`zaki bayon etish metodlari o`qituvchining nutqi 
bilan o`quv jarayonida ko`rgazmalilikning turli vositalaridan foydalanib dars 
o`tishni ko`zda tutadi. O`qitish metodlari didaktik vositalariga ma’lum talablar 
qo`yadi. Masalan, namoyish qilinadigan eksperiment va natural ob’ektlar (masalan, 
reaktivlar) moddalarning xossalarini va kimyoviy reaksiyaning tashqi alomatini 
o`rganishga katta Yordam beradi. Modellar, chizmalar, grafiklar, shuningdek, 
moddaning formulasi va jarayonlarni ifodolovchi tenglamalarni tuzish, 
jarayonlarning mohiyatini tushunishga, moddalarning tarkibi va tuzilishini 
o`rganishga, kuzatilgan hodisalarni nazariy asoslashga Yordam beradi. 
Mavzu bo`yicha kompleks jihozlashni amalga oshirish didaktik birlikning 
ko`rinishini ifoda etadi. Uning mohiyati shundan iboratki, o`qitishning turli 
masalalarini hal qilish uchun bir darsning o`zida ko`p vazifalarni bajaruvchi va 
bir-birini to`ldiruvchi turli ko`rgazmali vositalar ishlatiladi. Masalan, namoyish 
qilinadigan asbob juda kichik bo`lsa va uzoqdan Yomon ko`rinsa, o`qituvchi 
asboboning qurilmasini doskaga chizib ko`rsatishi Yoki magnit applikasiyasi 
Yordamida tayyorlangan chizmani ko`rsatish mumkin. Murakkab jarayonlarni 
tushuntirishda jarayonlarning dinamik modelini multiplikasiya qilib, kompyoter va 
vidioglaz Yordamida katta ekranda namoyish qilib ko`rsatiladi. 
Ko`rgazma vositalarini o`qituvchining so`zi bilan tushuntirilishiga katta 
e’tibor qaratilishi kerak. O`qituvchining sharhisiz ko`rsatilgan tajriba faqat foydali 
bo`lmasdan zarar keltirishi ham mumkin. Masalan, ruxning xlorid kislota bilan 
o`zaro ta’sirini namoyish qilishda o`quvchilarda vodorod kislotadan ajralib 
chiqmasdan, degan fikr paydo bo`lish mumkin, balki ruxdan ajraladi. Ko`p 
uchraydigan xatolikning misoli sifatida eritmaning muhitini aniqlashning 
mohiyatini 
tushuntirmay, 
tajriba 
o`tkazilganda 
ko`pchilik 
o`quvchilar 
indikatorning rangi o`zgarmasdan baloki indikator tushurilgan eritmaning rangi 

---

o`zgaradi, degan fikrga kelishlari mumkin. SHuning uchun o`qituvchining so`zi 
rahbarlik qiluvchi va Yo`naltiruvchi vazifani o`taydi. 
Namoyishli eksperimentdan tashqari o`qituvchi ixtiyorida ko`rgazmalilikning 
juda ko`p vositalari bo`lib, ulardan foydalaninsh darsning samaradorigi va sifatini 
oshiradi. Ularga sinf doskasi, maketlar, magnit vositalari, ekran qo`llanmalari, 
mavzuga tegishli turli xil plakatlar va boshqalar kiradi. Ular kimyoviy eksperiment 
bilan birgalikda yoki alohida o`qituvchining izohi, tushuntirishi bilan qullanishi 
mumkin. 
Doskaga yozishni avvaldan rejalashtirish kerak. Doskadagi yozuvlarni 
shunday ketma-ketlikda yozish kerakki, unda darsga tegishli boshqa materiallar o`z 
aksini topishi va dars oxirigacha saqlanishi kerak. Bunday holatda o`quvchilar 
tushunmay qolgan joylarini o`qituvchi qayta tushuntirish imkoniyatiga ega bo`ladi. 
O`qituvchi o`quvchilarning doskaga yozishlarni ham nazorat qilishi kerak. 
Ularning yozuv ham tiniq, ham tartibli bo`lishi talab etiladi. Kimyoviy 
formulalarni keltirib chiqarish, moddalarning olinishi va kimyoviy xossalari 
reaksiya tenglamalarini tartibli va to`liq doskaga yozib borish kerak bo`lgan holda 
doskadan foydalanish boshqa ko`rgazma vositalardan afzal hisoblanadi. Darsda 
toza doskadan foydalanish kerak. 
Turli didaktik maqsadlarda qo`llaniladigan diagrammalar, moddalarni ishlab 
chiqarishni ifodalovchi plakatlar, kristal panjaralar modellari, jadvallar va 
plakatlarning afzalligi shundan iboratki, ularni hamma vaqt o`quvchilarga 
qo`rsatish mumkin. Ulardan darsning har qanday didaktik bosqichida, ya’ni 
materialni o`rganishda, darsni mustahkamlashda, bilimlarni nazorat qilishda 
foydalanish mumkin.