“Oʻzbekiston tarixi” fanidan

Taraqqiyotning “O’zbek modeli”. 
Mustaqillikning dastalbki kunlaridayoq O’zbekiston 
qanday taraqqiyot yo’lidan boradi, qanday jamiyat, qanday davlat quradi, uning qiyofasi qanday 
bo’ladi, degan savollar ko’ndalang turardi. 
Jahon tajribasi shuni ko’rsatadiki, dunyodagi hamma mamlakatlar uchun maqbul bo’lgan bir 
xil taraqqiyot yo’li, bir xil andoza bo’lishi mumkin emas. Mustaqillikka erishgan har bir 
mamlakat o’ziga xos taraqqiyot yo’lini izlaydi, yangi jamiyat barpo etishda o’z andozasini ishlab 
chiqishga intiladi. O’zbekiston oldida ham nazariy-ilmiy va amaliy jihatdan puxta asolangan 
o’ziga xos yo’lni ishlab chiqish zarur edi. O’zbekistonning taraqqiyot yo’li bozor iqtisodiyoti va 
demokratik tamoyillar qaror topgan ilg’or davlatlar tajribasiga, respublikamiz iqtisodiyotining 
haqiqiy holati va imkoniyatlariga, xalqning mentaliteti va tarixiy an’analariga, aholining tub 
o’zgartirishlarga tayyorlik darajasiga tayangan holda Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan 
ishlab chiqildi. 
O’zbekistonning o’ziga xos taraqqiyot yo’li Islom Karimovning asarlari, ma’ruza va 
nutqlarida yangi ma’no-mazmuni bilan to’ldirilib, aniqlashtirilib borildi. 1993-yilda nashr etilgan 
«O’zbekiston – bozor munosabatlariga o’tishning o’ziga xos yo’li» nomli asarida Islom Karimov 
yangi jamiyat qurishning besh tamoyilini asoslab berdi. 
1.
Iqtisodiyotni mafkuradan to’la xoli qilish, iqtisodning siyosatdan ustunligi, o’ziga xos 
ichki qonunlarga muvofiq rivojlanishi. 
2.
Davlat – bosh islohotchi, iqtisodiy o’zgarishlarning tashabbuskori. 
3.
Qonun ustivorligi, islohotlarning mustahkam huquqiy asoslarga qurilishi, qonun oldida 
hammaning baravarligi va hammaning qonunga bo’ysunishi. 
4.
Bozor iqtisodiyotiga o’tishning barcha bosqichlarida kuchli ijtimoiy siyosat yuritish, 
aholining muhtoj tabaqalarini ijtimoiy himoyalashning ustivorligi. 
5.
Bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich va izchil ravishda o’tish, ya’ni islohotlarni 
inqilobiy sakrashlarsiz amalga oshirish. 

---

Shunday qilib, O’zbekistonning o’ziga xos taraqqiyot yo’li nazariy va amaliy jihatdan puxta 
belgilab olindi. Taraqqiyotning «o’zbek modeli» bundan oldin yaratilgan va mavjud bo’lgan 
modellarning birortasini takrorlamagan holda, o’z mohiyati va mazmuni jihatidan butunlay yangi 
taraqqiyot modelidir. Bu yo’l xalqimiz tomonidan ham, xalqaro maydonda ham taraqqiyotning 
«O’zbek modeli» deb qabul qilindi. 
Siyosiy islohotlar. Huquqiy demokratik davlat asoslarining barpo etilishi Mustaqillikning 
dastlabki yillaridan boshlab O’zbekiston o’z siyosiy mustaqilligini mustahkamlash, demokratik 
davlat va fuqarolik jamiyati qurishga yo’naltirilgan chuqur siyosiy islohotlar o’tkazish yo’lidan 
bormoqda. 
Milliy huquqiy davlat qurilishida quyidagi omillarga tayanildi: 
>
Xalqaro tan olingan huquqiy tamoyillar inobatga olindi; 
>
Rivojlangan demokratik davlatlar tajribasiga tayanildi; 
>
Ko’p ming yillik o’zbek davlatchiligi tarixi va o’ziga xos ma’naviy-axloqiy 
qadriyatlariga asoslandi; 
>
Vakillik hokimyatini vujudga keltirishning eng demokratik tizimi-qonun chiqaruvchi, ijro 
etuvchi va sud hokimiyatini barpo etish yo’lidan bordi; 
>
Davlat boshqaruvining yangi, zamonaviy va samarali tizimi prezidentlik boshqaruv 
usulini yaratish yo’li tanlandi. 
O’zbekiston mustaqilligi e’lon qilingan paytda 1990-yil fevralda saylangan qonun 
chiqaruvchi hokimiyat organi-Oliy Kengash faoliyat ko’rsatmoqda edi. O’zbekistonda 
demokratik islohotlarni bosqichma-bosqich amalga oshirish yo’lidan borilib, birdaniga Oliy 
Kengashni tarqatib yuborilmadi. U 1990-1994-yillarda qonun chiqaruvchi hokimiyat organi 
sifatida faoliyat yuritdi va o’z vakolat muddati davrida 200 ga yaqin qonun va 500 dan ortiq 
qarorlar tayyorladi va qabul qildi.