“Oʻzbekiston tarixi” fanidan

«Qizil imperiya».
1917-1991 yillarda mavjud bo’lgan Sobiq Sovet Ittifoqi (SSSR) ga 
tarixchilar, badiiy ijod ahli va ilmiy ziyolilar tomonidan ishlatiladigan atama. SHo’rolar 
davlatining bayrog’i qizil rangda bo’lganligi uchun shunday nomni olgan. g’arb ommaviy 
axborot vositalarida bu davllat «xalqlar turmasi» deb ta’riflangan bo’lsa, AQSH prezidenti 

---

R.Reygan (1980-1992) Sovet Ittifoqini «Yovuzlik imperiyasi» deb atagan edi. «Imperiya» so’zi 
lotincha so’z bo’lib, mutlaq hokimiyatga ega hokimni, mahkumlar, mazlumlar ustidan 
cheklanmagan huquqqa ega, jabr-zulm va ezishga asoslangan idora etish va boshqarish usulini, 
mustamlakalarga egalik qiluvchi va qaram xalqlarni asoratga solib shafqatsiz ekspluatatsiya 
qiluvchi yirik tajovuzkor davlatni bildiradi. 
Orol muommosi.
XX-asr 60-yillaridan sovet hukumatining tashabbusi bilan 
O’zbekistonda paxta yetishtirish ko’rsatkichlarini yanada oshirish maqsadida yangi ekin 
maydonlarini ochish, irrigatsiya tarmoqlarini barpo etish kompaniyasi boshlandi. Bu rejani 
amalga oshirish maqsadida Amudaryo va Sirdaryoning suv resurslari paxta ekin maydonlarini 
sug’orish uchun sarflanib Orol dengiziga suv quyilishi umuman yo’q darajaga borib yetdi. Orol 
dengizining qurishi oqibatida yerlarning sho’rlanishi, tuproq unumdorligining keskin pasayib 
ketishi, atmosfera havosining ifloslanishi natijasida o’simlik va hayvonot dunyosining tabiiy 
muvozanati buzildi. Atrof muhitdagi ekologik o’zgarishlar bevosita inson salomatligiga ham 
jiddiy havf sola boshladi. Bu esa o’zbek xalqining ijtimoiy siyosiy hayotida orol muommosi kabi 
global muommoni yuzaga keltirdi. CHunki orol muommosi allaqachon O’zbekiston doirasidan 
chiqib yon-atrofdagi xududlar va butun mintaqaning tabiiy muvozanatini buzuvchi katta bir 
ekologik tahdidga aylanib qoldi. SHu ma’noda Orol muommosini sobik sovet tuzumi o’zbek 
xalqiga og’ir meros sifatida qoldirdi. Bugungi kunda bu muommo nafaqat mustaqil O’zbekiston 
davlati, balki butun xalqaro hamjamiyatning asosiy diqqat markazida turibdi.