Deyiladi. Tabiatda uchraydigan aminokislotalarning umumiy soni 300 ga yaqin bo„lib, ulardan ba‟zilari ma‟lum organizmlardagina mavjud bo„ladi

 
№ 
Amino-
kislota 
[α]
D
20
 
 
№ 
Amino-
kislota 
[α]
D
20
 
 
№ 
Amino-
kislota 
[α]
D
20
 
1 
Ala
+1,8 
9 
Cystin
-211,9 
17 
His
-38,5 
2 
Val
+5,6 
10 
Cys
-16,5 
18 
Asp
+5,0 
3 
Leu
-11,0 
11 
Met
-9,8 
19 
Asn
-5,6 
4 
Ile
+12,4 
12 
Pro
-86,2 
20 
Glu
+12,6 
5 
aIle
+15,9 
13 
Hyp
-76,0 
21 
Gln
+6,3 
6 
Ser
-7,5 
14 
aHyp
-59,4 
22 
Phe
-34,5 
7 
Thr
-28,5 
15 
Lys
+13,5 
23 
Trp
-33,7 
8 
aThr
+10,0 
16 
Arg
+12,5 
Ratsematlarni ajratish
. Teng miqdordagi D- va L-enantiomer aminokislotalar 
aralashmasi 
ratsemat
deyiladi. Ratsematlar optik nofaol bo„ladi, chunki 
enantiomerlarning burish burchaklari teng bo„lib, ishorasi bilan farqlanadi va ular bir-
birini kompensatsiya qiladi.
L-qator aminokislotalarining asosiy manbasi oqsillar bo„lib, gidrolitik yo„l bilan 
olinadi. Sintetik yo„l bilan, masalan α-galogenkarbon kislotalarni ammonoliz qilish 
orqali faqat ratsemik α-aminokislotalar olinadi. Alohida enantiomerlarga bo„lgan 
katta ehtiyoj (oqsil sintezi, dorivor preparatlar va h.k. uchun) tufayli sintetik ratsemik 
aminokislotalarni ajratish usullari ishlab chiqilgan. Ko„p vaqtlardan buyon bu masala 
dolzarb vazifalardan bo„lganligi sababli, rasematlarni ajratishning bir necha usullari 
ishlab chiqilgan. Ular orasida quyidagilarni farqlash mumkin: 1.Mikrokristalloskopik 
usul; 2.Fermentativ usullar; 3.Kimyoviy usullar; 4.Gibrid (kimyoviy+fermentativ) 
usullar.

---

13 
Eng birinchi ishlab chiqilgan usul – mikrokristalloskopik usul bo„lib, L.Paster 
tomonidan ishlab chiqilgan. U vino kislotasining enantiomerlari turli kristall shakllar 
hosil qilishini payqagan va mikroskop ostida ularni oddiy terib olish yo„li bilan 
ajratgan. Uzoq vaqtlar mobaynida ushbu usuldan foydalanib kelindi.
Hozirgi kunda keng tarqalgan usullardan biri kimyoviy-fermentativ usullar 
bo„lib, N-asetil-L-α-aminokislotalarni maxsus atsilaza fermentlari yordamida gidroliz 
qilishga asoslangan. 
Enantiomerlar aralashmasi (ratsemat) sirka angidrid bilash ishlash orqali 
atsillanadi va N-atsetil hosilalar olinadi. Ushbu hosilalar hayvonlardan olingan 
atsilaza fermentlari bilan ishlanadi. Bunda faqatgina L-aminokislotalarning hosilalari 
parchalanadi. Erkin aminokislota atsetillanganidan eruvchanligi bilan farqlanadi: 
erkin aminokislota kislotalarda ham ishqorlarda ham eriydi, atsetillangan hosilalar 
esa faqat ishqorlarda eriydi. L-aminokislota ajartilganidan so„ng atsetil hosilalar 
gidroliz qilinadi va erkin D-aminokislota olinadi.