E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

Yuqori samaradorli elektr dvigatellar.
Nominalga yaqin yuklama 
bilan dvigatelli rejimda mexanizmlar uchun ishlovchi energetik 
samaradorlikni asosiy mezonlaridan biri elektr dvigatelinig nominal F.I.K 
hisoblanadi. Taqqoslashga ko‗ra andozali dvigatellar yuqori F.I.K. iga ega 
yuqori samaradorli elektr dvigatellarni bir qancha elektr firmalari 
tomonidan ishlab chiqarilmoqda. Ushbu dvigatellar, andozali dvigatellarga 
nima ehtiyot qismlari mavjud bo‗lsa, ya‘ni shu materialdan ishlatilmoqda, 
ammo mis va po‗lat ko‗proq miqdorda ishlatilmoqda. Shuning uchun ham 
stator va rotor juda sifatli po‗latdan tayyorlanmoqda. Shuningdek, 
dvigatelning energo samaradorligini oshirishning quyidagi usullaridan 
foydalaniladi. 
-
Po‗latda magnit isrofi va induksiyasi kamayishi hisobidan, kichik 
isrofli po‗lat plastinadan tayyorlangan o‗zakning uzunligini oshirish; 
-
Misdagi isrofni kamaytirish uchun, o‗tkazgichlarning o‗lchamlarini 
oshirishni ta‘minlash va maksimal ariqchalar (polyus) ishlatish; 
-
Tarqaladigan isrofni minimallashtirish maqsadida ariqchalar sonini 
optimal (qulay) tanlash; 
-
Mexanik isrofni kamaytirish maqsadida, dvigateldan chiqayotgan 
issiqlikni kamaytirish bilan sovituvchi ventilyatorning o‗lchamlarini 
kamaytirish. 
Rasm 5.8. da energo samaradorli dvigatelning nominal quvvatining 
standart quvvat koeffitsienti va F.I.K. ga bog‗liqlik grafigi ko‗rsatilgan. 
Rasm 5.8 ma‘lumotlariga asosan, nominal yuklamada energetik samarali 
dvigatelning F.I.K. andozali dvigatellarga qaraganda energetik samarador 
AD yuqori F.I.K. ga va quvvat koeffitsienti 2-3% ga yuqori. 

---

282