Javodbek yo q ubo V ergash hayitboyev huquqshunoslik

6-§. Davlat mexanizmi
D a v la t m e x a n iz m i — ja m i y a t n i b o s h q a r is h va xalq m a n f a ­
atlarini h im o y a qilishni am a lg a o sh ira d ig a n d a v la t id o ralari va 
m u a s s a s a la rin in g tizimi. D a v la t m e x an izm in in g asosiy belgilari 
quyidagilar:
- 
tarkibi
— boshqaruv faoliyati bilan shug‘ullanadigan odam lar 
yig'indisi; bir-birlari bilan o 'z a ro a lo q ad o rliq d a va m u n o s a b a td a
b o i g a n idoralar va muassasalarning m u ra k k a b tizimi; davlat apparati 
barcha bo'g'inlarining funksiyalari, tashkiliy va moliyaviy vositalar, 
zarur bo'lganda esa davlatning majburlov choralari bilan ta ’minlanadi;
- 
m aqsadi
— fuqarolarning h u quqlari va q onuniy m anfaatlarini 
kafolatlash va m uhofaza qilish.
D a v l a t id o ra s i ( o rg a n i) — d a v l a t m e x a n iz m in in g q o n u n g a
m u v o fiq r a v is h d a o ' z tuzilishiga, ijtim oiy h a y o t n i n g m u a y y a n
sohasini boshqarish bo'y icha aniq belgilangan vakolatiga ega bo'lgan 
h a m d a d a v l a t m e x a n i z m i n i n g b o s h q a q i s m l a r i b i l a n uzv iy
alo q ad o rlik d a b o 'lg a n va yaxlit birlik hosil qiladigan tarkibiy qismi.
D av lat idorasining belgilari: q o n u n chiqarish yo'li bilan tashkil 
topishi:
- 
vakolati
— ushbu idora mustaqil hal eta oladigan m asalalar 
doirasi; h u q u q iy a s o s d a fu n k s io n a l fao liy at k o 'r s a tis h i; d av la t 
a p p a ra tid a m ustaqil o 'r in tutishi; b o s h q a id o ra la r bilan a lo q a d a
bo'lishi; tuzilishi (ichki tuzilishi).
D avlat idoralari quyidagi turlarga bo'linadi:
1. Vakillik idoralari: q o n u n chiqaruvchi; m ahalliy hok im iy at 
idoralari.
2. Ijroiya idoralari: 
m a rka ziy idoralar
(davlat boshlig'i m o n a rx
yoki prezident; h u k u m a t; vazirlik va d a v la t q o 'm ita la ri); 
huquqni
25
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

m uhofaza
qiluvchi id o r a la r ( p r o k u ra tu ra ; ichki ishlar vazirligi va 
u n i n g o r g a n l a r i ; a d l i y a v a z irlig i; m illiy x a v f s iz lik x i z m a ti) ; 
m a h a lliy id o ra la r
( O ' z b e k i s t o n d a v i l o y a t , t u m a n va s h a h a r
hokim lari).
3. 
Sud va konstitutsiyaviy nazorat idoralari: Konstitutsiyaviy sud; 
Oliy sud va u m um iy yurisdiksiya sudlari; Oliy xo'jalik sudi va uning 
viloyat (shahar) b o ‘g ‘inlari.