Seminar mashg’ulotlari 1-mavzu. Falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli Muhokama uchun savollar

portlash
 
 
population 
explosion 
 
 
демографическ
ий взрыв 
ijtimoiy-tarixiy tarakkiyotning qisqa bir 
davrida, 
muayyan 
mintaqa 
yoki 
mamlakatda va shuningdek, butun er 
yuzida tabiiy tug’ilish xisobiga aholi 
miqdorining nihoyatda tez ko’payishini 
anglatadi 
Prognozlash
 
Forecasting
 
Прогнозирование
biror-bir 
xodisaning 
istiqbollarini 
maxsus 
ilmiy 
tadqiq 
etish. 
O’z 
predmetiga ko’ra tabiiy - ilmiy va 
prognozlash 
jarayonini 
tafovutlash 
qabul qilingan 
10-mavzu. Mantiq ilmining predmeti, asosiy qonunlari. Tushuncha tafakkur shakli sifatida
Ayniyat qonuni 
 
The principle 
of equality 
 
Принцип 
равенства 
ma’lum bir predmet yoki hodisa haqida 
aytilgan ayni 
bir 
fikr, ayni 
bir 
muhokama doirasida ayni bir vaqtda 
o‘z-o‘ziga tengligini ifodalaydi 
 
Predikat 
 
Predikat 
 
Предикат 
hukmning 
kesimi 
va 
ikkinchi 
tushunchasi 
 
Sillogizm 
 
Sillogism 
 
Силлогизм 
ikki yoki undan ortiq asoslardan yangi 
xulosa chiqarish 
Etarli asos 
qonuni 
Adequate 
fundamental 
law 
Адекватный 
фундаментальн
ый закон 
fikrlashning isbotli, ishonarli bo‘lishini 
talab etuvchi mantiqiy qonun 
Logika 
 
 
Logica 
 
 
Логика 
grekcha “logike” so‘zidan olingan 
bo‘lib “so‘z”, “fikr”, “qonuniyat” 
ma’nolarini 
anglatadi. 
Arabcha 
“mantiq” so‘ziga mazmunan mos keladi 
Norma 
Norma 
Норма 
amalga oshirilish zarur bo‘lgan yoki 

---

Glossariy 
359 
(me’yoriy qoida) 
istisno qilinadigan hatti-harakatlarni 
bildiradi 
11-Mavzu. Mulohaza. Xulosa chiqarish 
Hukm 
 
Judgment 
 
вердикт 
predmetga 
ma’lum bir xossaning, 
munosabatning 
xosligi 
yoki 
xos 
emasligini ifodalovchi tafakkur shakli 
Hukmlarning 
modalligi 
- 
- 
hukmlarda predikatning sub’ektga 
tegishli yoki tegishli emasligi haqidagi 
fikr qat’iy, kuchli (zaruriy) yoki qat’iy 
bo‘lmagan, kuchsiz (ehtimol) tasdiq 
yoki inkor shaklda ifodalanuvchi fikr 
Tushuncha 
The concept 
Концепция 
buyumlarning 
umumiy 
va 
muhim 
belgilarni inson ongida yaxlit aks 
ettiruvchi tafakkur shakli 
Deduktiv xulosa 
chiqarish 
Deductive 
conclusions 
Дедуктивные 
выводы 
umumiy predmetlarning mohiyatini 
o‘rganish orqali uning yakka, xususiy
jihati haqida xulosa chiqarish 
Induktiv xulosa 
chiqarish 
Индуктивные 
выводы 
Inductive 
conclusions 
yakka, xususiy predmetlar mohiyatini 
o‘rganish 
orqali 
umumiy 
xulosa 
chiqarish.
Nozidlik qonuni 
 
 
 
Закон
Law 
ayni bir predmet yoki hodisa haqida 
aytilgan, ikki o‘zaro bir-birini istisno 
qiluvchi (qarama-qarshi yoki zid) fikr 
bir vaqtda va bir xil nisbatda birdaniga 
chin bo‘lishi mumkin emasligini, hech 
bo‘lmaganda ulardan biri albatta xato 
bo‘lishini ifodalaydi 
12-Mavzu. Argumentlash va bilimlar taraqqiyotining mantiqiy shakllari 
Argumentlar 
Variable 
Переменные 
tezisning chinligini asoslash uchun 
keltirilgan hukmlar