Alishe r navoiy nom idagi sam arqand davlat uni versiteti

R.Jeyn
va 
L.Briggslar
pedagogik 
texnologiyada dars o’tishning quyidagi shaklini taklif etganlar: 
-talabalar diqqatini jamlash; 
-talabalarga dars maqsadini yetkazish; 
-kerakli bilimlarni esda qoldirish va amaliy ko`nikmalarni egallash 
zarurligini uqdirish; 
-talabada qiziqish uygotib, faoliyatga, harakat qilishga undaydigan o`quv 
materialini taqdim etish; 
-talabaning javob harakatlarini ma’qullab, ragbatlantirib borish; 
-talaba o’quv-biluv vazifasini o`zlashtirganidan xabardor bo`lib borish; 
-talabalarning fikrlash faoliyatini boshqarish, bilim va ko`nikmalari 
mustaxkamligini ragbatlantirib borish. 
Amerikalik olim 
F.S.Keller
oliy ta’lim muassasalari talabalari uchun 
pedagogik texnologiyaning individuallashtirilgan tizimini ishlab chiqdi. Keller 
usulining muhim belgilari quyidagilar: 
-o`quv materiali mazmunini (oldin o`tilgan qismining mazmunini ham) 
talaba to`liq o`zlashtirib olishiga erishish; 
-har bir talaba o`zining bilim o`zlashtirish tezligiga binoan alohida ishlashi 
kerak; 
-ma’ruzadan talabalarga motiv hosil qilish va umumiy yo`naltirish 
uchungina foydalanish; 
-o`quv-biluv axborotlarini bayon qilish uchun nashr etilgan o`quv 
qo`llanmalaridan foydalanish; 
-o’quv-biluv materialining qismlarini talaba o`zlashtirib olganini aniqlashda 
yordamchi-assastent(aspirant, a’lochi talaba)lar kuchidan foydalanish. 
Pedagogik texnologiyaning bu shaklida professor-o’qituvchi o’quv kursini 
bir necha bo`lim(modul)larga ajratadi, odatda, ularning soni o’quv materialining 

---

35
hajmiga qarab aniqlanadi, ular darslikdagi boblarga teng bo’lishi ham mumkin. 
Har bir talabaga qanday o’qish uchun qo’llanma beriladi, unda bo’lim(mavzu)ni 
o’rganish maqsadi ko’rsatiladi, o’quv ishining ma’lum shakl-usullari tavsiya 
etiladi, nazorat va o’z-o’zini nazorat uchun savollar majmui keltirilgan bo’ladi. 
Ishlar tartibini, o’qish-o’rganish shaklini talabaning o’zi tanlaydi. O’zlashtirilgan 
bo’lim, mavzu bo`yicha imtihondan oldin har bir talabani yordamchi-assistent 
professor-o`qituvchi ishlab chiqqan aniq talab-mezonlarga binoan «o’tdi», 
«o’tmadi» shaklida sinovdan o`tkazadi. Sinovdan o`tmagan talaba yordamchi 
tavsiyasiga binoan o`quv materialini qo`shimcha ishlab chiqadi. Sinovdan o`tish 
keyingi bo`limni o`rganish uchun o`ziga xos ruxsatnoma hisoblanadi. Ma’ruzalar 
soni juda kam (bir semestrda 6 tadan oshmaydi). Keller texnologiyasi (rejasi) 
AQShdagi oliy ta’lim muassasalarida tabiiy-ilmiy fanlarni o`rganishda keng 
ko`llaniladi. Pedagogik tajribalar Keller rejasi an’anaviy ta’lim usuliga nisbatan 
samarali ekanini ko`rsatdi.