R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

2- operatsiyadan keyingi balans 
4.5-jadval
 
Aktiv 
Summa, 
so‘m 
Passiv 
Summa,
so‘m 
Asosiy vositalar
1312600 Ustav kapitali . 
1448960 
Materiallar (-8600) 
15600 Xodimlar bilan mehnat haqi 
bo‘yicha hisoblashuvlar
(-14500) 
25390 
Asosiy ishlab 
chiqarish (+8600) 
52450 Budjet bilan hisob-kitoblar 
(+14500) 
14500 
Hisob-kitob schoti
134400 Mol yetkazib beruvchilar 
26200 
B a l a n s 
1515050 
B a l a n s 
1515050 
Shunday qilib, bu muomala natijasida faqat balans passividagi 
moddalar orasida o‘zgarishlar ro‘y bergan va yig‘indisi o‘zgarmagan. 
Endi ikkinchi tip o‘zgarish, ya’ni faqat passivdagi moddalarda 
sodir bo‘ladigan, o‘zgarishlar matematik modelini tuzamiz. Bunda 
avvalgi 
shartli 
belgilardan 
foydalanamiz 
va 
balans 
passivi 
moddalarining summasini p harfi bilan belgilaymiz. Bunda matematik 
model quyidagicha bo‘ladi
:





р
р
Р
А
, (2) 
Ushbu model balans passividagi bir modda ko‘payganda boshqasi 
(u bilan bog‘liq bo‘lgan) xuddi shu summaga kamayadi deb o‘qiladi. Bu 
vaqtda har bir aktiv va passivning alohida jami summasi o‘zgarmaydi va 
ularning o‘zaro tengligi buzilmaydi. 
3-operatsiya.
«Zenit» zavodidan tekinga 500000 so‘mlik asosiy 
vosita (Televizor) qabul qilib olindi. Bu muomala natijasida balans 
aktivida ham, passivida ham o‘zgarish (ko‘payish) sodir bo‘lgan. 

---

89 
Birinchidan, aktivdagi «Asosiy vositalar» moddasi 500000 so‘mga 
ko‘paygan (1312600+ 500000 = 1812600), ikkinchidan passiv tomonda 
«Rezerv kapitali» moddasi paydo bo‘ladi (500000 so‘mga).