R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

12.4-rasm. Buxgalteriya hisobining «Bosh-jurnal» shakli. 
12.6. Buxgalteriya hisobining jurnal-order shakli 
 
Hisobning jurnal-order shakli ma’lumotlarni joriy hisobni yuritish va 
hisobot tuzishni ta’minlaydigan tartibda sintetik va analitik hisob 
registrlarida sistemalashtirish va to‘plashga asoslanadi. Bu shaklda hisob 
yuritish qishloq xo‘jalik korxonalarida buxgalteriya hisobini yuritishga oid 
ko‘rsatma va yo‘riqnomalarga muvofiq amalga oshiriladi. Buxgalteriya 
hisobining bu shaklida asosiy hisob registrlari jurnal-orderlardir. 
Dastlabki 
hujjatlar 
ma’lumotlari 
bevosita 
jurnal-orderda 
va 
vedomostlarda to‘planib boradi. Xo‘jalik muomalalarini sistematik va 
xronologik yozish bir vaqtning o‘zida, ya’ni bir xil ish usulida amalga 
oshiriladi. 
Zarur analitik ma’lumotlarni jurnal-orderlardan olish imkoni bo‘lmagan 
hollarda yordamchi vedomostlardan foydalaniladi. Jurnal-orderlarning 
tuzilish tamoyili tegishli schotlar aloqasi ko‘rsatilgan holda hisob yuritishga 
asoslangan. 
Jurnal-orderlar shunday tuzilganki, ularda iqtisodiy mazmuniga ko‘ra 
bir xil xo‘jalik muomalalari aks ettiriladi. Shuning uchun ayrim jurnal-
orderlar bir necha schotlarning krediti bo‘yicha muomalalarni aks ettirishga 
mo‘ljallangan. Dastlabki hujjatlar ma’lumotlarini to‘g‘ri guruhlash uchun 
jurnal-orderlarda schotlar krediti bo‘yicha namunaviy schotlar aloqasi 
ko‘rsatilgan. 
Hisobning Bosh-jurnal shakli 
Dastlabki hujjatlar 
Memorial-orderlar 
Kassa daftari 
Analitik
hisob
registrlari 
Registratsiya jurnali 
Analitik schotlar 
bo‘yicha oborot 
vedomosti 
Balans va hisobotlar 
-
 joriy yozuvlar 
- yozuvlarni tekshirish 

---

329 
Shunday qilib, jurnal-order shaklining tuzilishi quyidagi asosiy 
tamoyillarga asoslanadi: 
jurnal-orderlarda xo‘jalik muomalalari tegishli schotlarning krediti 
bo‘yicha debetlanuvchi schotlar ko‘rsatilib yozilishi; 
sintetik va analitik hisob yozuvlarining yagona tizimga birlashtirilishi; 
buxgalteriya hisobida muomalalar xo‘jalik faoliyatini nazorat qilish, 
davriy va yillik hisobot tuzishni ta’minlaydigan yo‘nalishda aks ettiriladi; 
davriy va yilik hisobot tuzish uchun zarur bo‘lgan, analitik hisob 
moddalarining nomenklaturasi va ko‘rsatkichlari hamda schotlar aloqasi 
oldindan belgilangan hisob registrini qo‘llash. 
Yuqoridagi tamoyillarni yaqqol tasavvur qilish va jurnal-order 
shaklining mohiyatini tushunish maqsadida 5010-«Milliy valutadagi pul 
mablag‘lari» schoti bo‘yicha yuritiladigan 1-ASK jurnal-orderini ko‘rib 
chiqamiz (12.6-jadval). 
№1-ASK JURNAL-ORDER 
«Qangli» fermer xo‘jaligi. mart 2020-yil. 5010-«Milliy valutadagi pul 
mablag‘lari» schoti kreditidan boshqa schotlar debetiga 
12.6-jadval 
q
at
o
r 
ra
q
am
i 
Sana 
(yoki 
qaysi 
davr 
uchun) 
5110-
«Hi-
sob-
kitob» 
schoti 
6710-
«Mehnat 
haqi bo‘-
yicha 
hisob-
kitoblar» 
schoti 
4220-
«Xizmat 
safari 
uchun 
berilgan 
bo‘nak-
lar» 
8720-
«Jam-
g‘aril-
gan 
foyda» 
4690-
«Xodim
-larning 
boshqa 
qarzlari 
Jami
Dt
obo-
rot 
Shu 
jumla-
dan, 
savdo-
dan 
tushgan 
daro-
mad. 
1. 
01.03. 
100 
120 
80 
120 
- 
420 
80 
2. 
02-06 
- 
- 
40 
150 
110 
300 
- 
va 
ho-
ka-
zo 
Jami 
440 
4200 
680 
310 
1870 
45300 
490 
Yuqoridagi jurnal-orderdan ko‘rinib turibdiki, u 5010-«Milliy 
valutadagi pul mablag‘lari» schotining krediti bo‘yicha yuritilib, har bir 
debetlanuvchi schot uchun alohida grafa ochilgan. 
Muomalalarning mazmuni va xususiyatiga ko‘ra yozuvlar jurnal-
orderlar va vedomostlarga hujjatlarning buxgalteriyaga kelib tushishiga 
qarab bir yoki bir necha oyligi jamlanib yoziladi. 

---

330 
Ma’lumotlari jurnal-orderlarga o‘tkazilgan hujjatlarda korrespon-
densiyalanuvchi schotlar, tegishli registrlarning raqamlari va yozuv-larning 
tartib raqamlari (qator raqamlari) ko‘rsatiladi. Ma’lumotlari jamlanib hisob 
registrlariga o‘tkaziladigan hujjatlar bo‘yicha registr va yozuvlar raqami 
alohida varaqda ko‘rsatilib, bu varaq to‘planib tikilgan hujjatlarga biriktirib 
qo‘yiladi. 
Joriy yozuvlar
 Yozuvlarni tekshirish