O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

CHaqaloqlik davri
. Bolaning ona qornidagi o‘sish davri onaning 
organizmiga uzviy bog‘liq holda kechadi. CHaqaloqning barcha xayotiy 
funksiyalari ovqatlanish, nafas olish, nafas chiqarish, havo haroratining 
o‘zgarishiga va atmosferadagi moddalar almashinuviga moslashish va hokazolar 

---

99 
onaning organizmi orqali amalga oshadi.
42
CHaqaloq hayvonlarning bolalariga 
qaraganda himoyaga muhtojroq, nochorroq bo‘lib tug‘iladi. Tug‘ilish arafasida 
unda nasliy yo‘l bilan mustahkamlangan ayrim mexanizmlar, shartsiz reflekslar 
paydo bo‘ladiki, bular yangi hayot sharoitiga moslashishni birmuncha 
engillashtiradi.
43
CHaqaloqning nerv faoliyati shartsiz va shartli reflekslar ta’sirida 
vujudga keladi. CHaqaloqlik davrida asosan sezish shakllanadi. 
Go‘daklik davri
. Go‘dakning hayotiy faoliyati va taqdiri uni qurshagan, 
parvarishlaydigan katta yoshdagilarga bevosita bog‘liq bo‘lib, uning barcha ehtiyoj 
va talablari faqat shular tomonidan qondiriladi. Go‘daklik davrida kattalar bilan 
faol aloqaga kirishish ehtiyoji tug‘iladi va bu aloqa nutq darvrigacha muloqotning 
o‘ziga xos yangi shakli sifatida bolaning o‘sishida muhim rol o‘ynaydi. Bir 
yoshgacha davrda paydo bo‘lgan ehtiyojning tobora chuqurlashuvi bilan nutq 
davrigacha muloqot cheklanganligining nomutanosibligi bir yoshdagi inqirozni 
keltirib chiqaradi. Go‘dak o‘sishining murakkabligi uning xilma-xil faoliyati 
o‘zaro bog‘langanidir. SHuning uchun katta yoshdagi odamlar bu davrda 
go‘dakning ehtiyojlarini to‘la qondirishga harakat qilishlari kerak. SHundagina 
ularning bola psixik dunyosiga muntazam va maqsadga muvofiq ta’sir etishi bola 
bosh miya katta yarimsharlarining po‘stlog‘ining faoliyatini takomillashtiradi. 
Go‘daklik davrida idrok, xotira jarayonlari shakllanadi.
44