Rivojlantirishning ilmiy asoslari va muammolari ilmiy tadqiqot markazi xalqaro menejment

Moslashuvchanlik.
Firmalar uchun ekspatriantlar tanlab olishda 
faqat texnik bilimdonlik mezoniga e’tibor bermasdan, yangi madaniyatga 
moslashuvchanlik qobiliyatining uch tomonini ham hisobga olish zarur: 
1. O‘zini saqlash qobiliyati, masalan, asabiy vaziyatni yengillashtirish 
qobiliyati, o‘ziga ishonch bo‘lishi zarur. 
2. Mahalliy xodimlar bilan qoniqarli munosabatlarni tashkil qilish 
qobiliyati; 
3. Ekspatriantlarning barcha narsani to‘g‘ri qabul qilishiga yordam 
beruvchi bilim olish qobiliyati.
Agar menejerda ushbu qobiliyatlardan biri bo‘lmasa, u vazifasini 
yaxshi bajara olmasligi mumkin.
Xorijga yuborilgan oilalar atrof-muhitga moslasha olmaganligi tufayli 

---

212 
uyga qaytishga majburligi yoki yomon turmush kechirayotganligi haqida 
turli fikrlar mavjud. Firmaning baynalmilallashuvi xizmat safari bo‘yicha 
bevosita sarflar va natijalarga erishish maqsadidagi xarajatlarning yuqori 
bo‘lishini nazarda tutadi. Xorijiy xizmat safarlari xodim yoki uning 
oilasining moslasha olmasligi sababli oilaviy hayot tarzini buzadi. 
Ayniqsa, rivojlanayotgan mamlakatlarda menejerlarga katta ehtiyoj 
mavjudligi sharoitida oilaning yangi shart-sharoitlarga moslasha olmasligi 
ko‘p uchraydi. Xizmat safari tufayli oila o‘z turmush tarzini, odatlarini 
o‘zgartirishi, yangi ijtimoiy tizimga, ish yuritishning notanish usullariga 
ko‘nikishi lozim. Bundan tashqari insonni qo‘llab-quvvatlaydigan yaqin 
do‘st va qarindoshlari vatanida qoladi. Lekin boshqa davlatdagi hayotga 
oson moslashuvchi insonlar ham bor. Shu sababli xizmat safariga yuborish 
zarurati tug‘ilganda, xuddi shunday insonlarni tanlash maqsadga 
muvofiqdir. Ba’zi firmalarda xorijda ishlash tajribasiga ega maxsus 
guruhlar mavjud va faqat ularni xorijga yuboradilar. 
Aniq muddatli va muddati ko‘rsatilmagan xizmat safari insonlarga 
turlicha ta’sir ko‘rsatadi. Xodimlar xizmat safarining tugash muddatini 
bilsa, ular ishni tezroq uddalay oladilar.