Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Naturalistik psixologizm
(Aleksius fon Meynong, Ralf Barton Perri, Jon Dyui, Klarens 
Irving Lyuis) qadriyatlarga manbai insonning biologik va psixologik ehtiyojlarida mujassamlashgan 
ob‘ektiv omillar sifatida qaraydi. Mazkur yondashuv inson o‗zining muayyan ehtiyojlarini 
qondirish jarayonida foydalanuvchi har qanday predmetlar va harakatlarni qadriyatlar qatoriga 
kiritish imkonini beradi.
2. 
Personalistik ontologizm.
Mazkur yo‗nalishning eng taniqli namoyandasi Mark SHeler 
ham qadriyatlarning ob‘ektiv xususiyatini asoslashga harakat qilgan. Ammo, SHeler konsepsiyasiga 
binoan, muayyan predmetlar, hodisalar qadriyatini ularning empirik tabiati bilan ayniylashtirish 
mumkin emas. Aytaylik, rang o‗zi tegishli bo‗lgan predmetlardan qat‘iy nazar mavjud bo‗lishi 
mumkin bo‗lganidek, qadriyatlar ham (go‗zallik, ezgulik, fojeaviylik) o‗zlari tavsiflovchi 
narsalardan qat‘iy nazar idrok etilishi mumkin.

---

219 
SHeler fikriga ko‗ra, qadriyatlar dunyosi muayyan ierarxiyaga ega. Bu ierarxiyaning quyi 
pog‗onasini hissiy mayllarni qondirish va moddiy ne‘matlar bilan bog‗liq bo‗lgan qadriyatlar 
egallaydi; yuksakroq qadriyatlar – bu «go‗zallik» qadriyatlari va «ma‘rifiy» qadriyatlar; «ilohiylik» 
va Xudo g‗oyasi eng oliy qadriyat hisoblanadi. Bu qadriyatlar dunyosining realligi ilohiy shaxsning 
qadriyatiga asoslanadi. Inson shaxsining tipi esa unga xos bo‗lgan qadriyatlar ierarxiyasi bilan 
belgilanadi. Ayni Shu ierarxiya mazkur shaxsning ontologik asosi hisoblanadi.
3.