Toshkent axborot texnologiyalar unversiteti Televizion texnologiyalar

 
 
5.Rеlyatsion algеbra va rеlyatsion hisoblash elеmеntlari 
Munosabatlar ustida har xil amallarni bajarish imkoniyati mavjud. Relyatsion 
ma'lumotlar modelini xususiyatlaridan biri ma'lumotlarni qayta ishlashni relyatsion 

---

algebra operatorlari (amallari) yordamida amalga oshirishdir. Relyatsion algebrada 
quyidagi 8 ta operator keng ishlatiladi. Ulardan 4 tasi an'anaviy toplamlar ustida 
bajarilishi mumkin bo'lgan amallardir. An'anaviy amallarga quyidagilar kiradi.
1. Birlashtirish
2. Kesishuv
3. Ayirma
4. Dekart ko'paytma
Maxsus amallarga esa quyidagilar kiradi.
1. Tanlash (seleksiya)
2. Proeksiya
3. Qo'shish
4. Bo'lish
Munosabatlar ustida bajariladigan birlashtirish, kesishuv, ayiruv amallari 
operatorlarning tili yoki turi bo'yicha mosligini talab etadi. Ikkita munosabat tipi 
bo'yicha mos keladi, agarda ularda ekvivalent munosabat sxemasi bulib: - ulardagi 
har bir daraja bir xil bo'lsa yoki ular bir xil atribut to'plamiga ega bo'lsa; - sxema 
atributlarini shunday tartiblash mumkinki, bir xil o'rinda turib solishtirilayotgan 
atributlari bir xil domenda aniqlangan bo'lishi kerak. Birlashtirish amaliga quyidagi 
misol ko'rib chiqiladi. Ikkita guruh jadvallari berilgan bo'lsin va bu jadvallar 
o'rtasida birlashtirish amalini bajarish talab etilsin.