O`zbekiston respublikasi oliy va or`ta maxsus ta`lim vazirligi

CHin 
hukm
jismlar va ularning xossalari o‘rtasidagi voqelikda mavjud bo‘lgan aloqalarni ifodalaydi. «Massa – 
inertlik o‘lchovi» chin hukmdir. 
Xato hukm
ob’ektiv hodisalar o‘rtasidagi voqelikda mavjud bo‘lmagan 
aloqani ifodalaydi, masalan: «Barcha odamlar uchun o‘lim muqarrar emas». 
Bir yoki bir necha hukmlardan yangi hukm yuzaga keladigan tafakkur shakli 
xulosa
deb ataladi. 
Boshqa hukmlar keltirib chiqariladigan boshlang‘ich hukmlar 
xulosa dalillari
deb ataladi. Masalan, 
barcha slanetslarning yonuvchanligi ma’lum, va ushbu modda slanets bo‘lsa, u holda «ushbu moddaning 
yonuvchanligi» haqida xulosa yasash mumkin. 
Xulosa chiqarishning sodda va tipik shakli 
sillogizm
hisoblanadi. Masalan: «Barcha metallar – 
elektr o‘tkazuvchi. Qalay – metall bo‘lgani uchun, qalay – elektr tokini o‘tkazadi». 
Inson asosan xulosalarning ikki turi – induksiya va deduksiyadan foydalanadi.
Induksiya
– bu 
xususiy xulosalardan umumiy xulosalarni keltirib chiqarish, ayrim dalillar va hodisalarni o‘rganish 
asosida umumiy qoidalar va qonunlar o‘rnatish usuli. 
Deduksiya
– bu umumiy mulohazalardan xususiy mulohazalar keltirib chiqarish, umumiy qonunlar 
va qoidalar asosida ayrim dalillar va hodisalarni bilish.[1] 
Fikrlash jarayonida inson atrof-olamni o‘ziga xos 
aqliy opersiyalar vositasida o‘rganadi. Asosiy fikrlash 
operatsiyalariga 
analiz 
va 
sintez, 
taqqoslash, 
abstraksiya va umumlashtirish, aniqlashtirish, tasniflash 
va tizimlashtirish kiradi. 
Analiz
– bu yaxlitlikni fikran qismlarga yoki yaxlitlikni tomonlar, harakatlar, munosabatlarga 
ajratish. Stolni, masalan, qopqog‘i, tirgaklari, g‘aladonlari va boshqalarga bo‘lish mumkin. Fikrlash 
jarayoni bevosita nutqiy faoliyatga kiritilganida analiz