Laboratoriya ish№11 Mavzu: t triggerlari va ularning qo`llanilishi. Ishning maqsadi

Laboratoriya ish№ 15. 
Mavzu: Integral universial reversiv hisoblagichni tadqiq etish. 
 
Ishning maqsadi
: 
Integral universal reversiv hisoblagichlarni tadqiq etish, ishlash prinsipi va 
mantiqiy sxemasini o‘rganish. 
Hisobot mazmuni 
Talabalar yuqorida keltirilgan nazariy ma’lumotlarni o’qib o’rganib qisqacha 
xullosa va nazorat savollariga yozma ravishda javoblar yozib hisobot tayorlaydilar. 
Nazorat savollari 
1.
Hisoblagichlar qanday tasniflarga bo‘linadi va ularni izohlab bering. 
2.
Sinxron va asinxron hisoblagichlar farqini tushuntirib bering. 
3.
O‘tish koeffisienti bo‘yicha hisoblagichlar qanday turlarga bo‘linadi. 
4.
Reversiv hisoblagichning ishlash prinsipini tushuntirib bering. 
1.
Hisoblagichlar ketma-ket qurilma bo‘lib, kirish yo‘liga berilgan impulslar 
sonini hisoblash va ularni saqlash uchun xizmat qiladi. Hisoblagichlar quyidagi 
belgilar bo‘yicha tasniflanadi: 
Hisob yo‘nalishi bo‘yicha: yig‘iluvchi; ayiruvchi; reversiv. 
O‘tish sxemalarini tashkil etish yo‘li bo‘yicha: ketma-ket o‘tuvchi 
hisoblagichlar; to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘tuvchi hisoblagichlar; parallel o‘tuvchi 
hisoblagichlar; kombinatsiyalashgan o‘tuvchi hisoblagichlar. 
2.
Hisoblagichning sinxronizatsiya asosida holatini o‘zgartirishi bo‘yicha: 
asinxron, sinxron hisoblagichlar. 
Aytaylik, 
F
n
 
= 0 bo‘lganda reversiv hisoblagich yig‘uvchi sifatida va 
F
n
 
= 1 
bo‘lganda ayiruvchi sifatida ishlaydigan bo‘lsin. U holda kommutatsiya 
sxemasining ishlash tartibi quyidagicha bo‘lishi kerak: 
bu yerda: Ti-signal(T kirish yo‘lida) 
Lekin 
F 
boshqaruv signali qiymatining o‘zgarishi kirish signali berilishi bilan 
hisoblagich holatining o‘zgarishiga olib kelishi mumkin. Noto‘g‘ri o‘tishlarning 
oldini olish maqsadida 
F 
signal faqat α = 0 bo‘lganda uning 

---

o‘zgarishini va shu asosda kommutatsiya sxemasining ishlash tartibida quyidagi 
o‘zgartirishni qabul qilish mumkin: 
Bu tartib quyidagi uyg‘onish funksiyasini aniqlaydi: 
Unga 15.1-jadval mos keladi. Bu jadvaldan quyidagini hosil qilamiz: 
Uch razryadli ketma-ket o‘tuvchi reversiv hisoblagichning sxemasi 15.1- 
rasmdagi ko‘rinishga ega bo‘ladi. 
15.1-jadval 
15.1-rasm. Uch razryadli reversiv hisoblagich 
3.
O‘tish koeffisiyenti bo‘yicha: ikkilik; ikkilik-o‘nlik; ixtiyoriy doimiy 
qayta hisoblash koeffitsiyenti; hisobning o‘zgaruvchan koeffitsiyenti hisoblagichlari 
va h

---

---

---

Xulosa: 
Men ushbu laboratoriyani bajarish davomida Integral universial reversiv 
hisoblagichni tadqiq etishni o’rgandim va ularni amaliyotda qo’llashga harakat 
qildim.