Y. R. Toshmatov, Sh. A. Sulaymonov, G’. O. Mamajanov Namangan-2017

Mahsulotning tashqi ko’rinishi.
Tayyor mahsulot ildizdan tashkil 
topgan. Ildizi o’q ildiz, shoxlanmagan yoki kam shoxlangan, ildiz uzunasiga 
burishgan, mo’rt, yoshlarining ustki tomoni qo’ng’ir, qarilariniki esa to’q 
qo’ng’irrangli bo’lib, uzunligi 10— 15 sm, yo’g’onligi 0,3—1,5 sm. Ildizi 
hidsiz, achchiq mazasi bor. 
Kimyoviy tarkibi.
lldizi tarkibida taraksatsin va taraksatserm achchiq 
glikozidlari, triterpen birikmalari, 24% gacha inulin, kauchuk, yog’ va 
boshqa moddalar bo’ladi. Gul to’plami va bargi tarkibida karotinoidlar, 
triterpen, spirtlar hamda vitamin B. 
Mahsulot tarkibida inulin borligi 
Molish reaksiyasi 
yordamida quyidagicha 
aniqlanadi: ildizdan kesib olingan bo’lakchaga a-naftolning spirtdagi 20% li 
eritmasidan 2—3 tomchi va konsentrlangan sulfat kislotadan 1—2 tomchi 
tomizilsa, ildiz bo’lakchasi (inulin) binafsharangga bo’yaladi. Agar a - naftol 

---

21 
o’rnida rezorsin yoki timolning spirtdagi 10% li eritmasi ishlatilsa, ildiz 
bo’lakchasi qizil rangga bo’yaladi. 
Ishlatilishi.
Qoqi o’simligining dorivor preparatlari achchiq modda 
sifatida ishtaha ochish, ovqat hazm qilish jarayonini yaxshilashda hamda o’t 
haydovchi dori sifatida, quyuq ekstrakti esa hab dori tayyorlashda 
qo’llaniladi. 
Dorivor preparatlari. Qaynatma, ildizning quyuq ekstrakti. Qoqining 
qirqilgan ildizi ishtaha ochuvchi, o’t haydovchi va me’da kasalligida 
ishlatiladigan choy-yig’malar tarkibiga kiradi.