Laboratoriya ishi mavzu

Topshiriq savollari. 
Hozirda tasvirlangan 3ta turdagi standart funksiyalarning qo‘shimcha xizmatchi 
buyruqlarini hamda 4-turga tegishli bo‘lgan standart funksiyalarni toping. 
Ularning har biriga 5ta dan misol keltiring 
4.2- LABORATORIYA ISHI 
Mavzu: Agregat funksiyalardan foydalanish 
Amaliy masalaning nomi: 
Savdo do‘konida tovarlarni import qilish uchun avtomatlash-
tirilgan tizimlarning qonuniyatlari. 
Masalaning qo‘yilishi: 
Savdo do‘koniga kirib kelayotgan tovarlarning kunlik 
hisobotlarini tayyorlash. 
Masalaning yechilishi: Masalani yechishdan oldin eng avvalo ularni loyihalashtirib 
olishimiz zarur. Hozirda uning soddaroq ko‘rinishda yaratib olamiz. Savdo_dokoni 
obyektini quyidagicha atributlardan tashkil topgan deb hisoblaylik: ID, 
Mahsulot_nomi, 
Mahsulot_narxi, 
Mahsulot_Rangi, 
Mahsulot_ogirligi, 
M_Keltirildi(dona), Keltirilgan_sana, Olib_keluvchi_ID, Qabul_qililuvchi_ID; Ushbu 
berilganlarni jadval ko‘rinishida tasvirlab olaylik 
1-Расм(Savdo_dokoni жадвалининг 
лойиҳалаштирилган ҳолати)
 
Ko‘rib turibmizki 1-Rasmda biz loyihalashtirib olgan jadval va 
uning atributlariga mos bo‘lgan turlar keltirilgan. Endi ushbu 
jadvalga umumiy holat bo‘yicha kortejlarni kiritib to‘ldiraylik 
va masalani yechishga harakat qilaylik. Qulaylik yaratish uchun 
atribut nomlariga uncha ko‘p bo‘lmagan o‘zgartirishlarni 
kiritdik, ya’ni gap mahsulot haqida ketayotganligi uchun bu 
so‘zlarni o‘chirishga qaror qildik(2-Rasm). Yuqorida aytib 
o‘tilgan to‘ldirishlar amalga oshirildi(2-Rasm). 
2-Расм(Жадвални тўлдирилган ҳолати)
1-
agregat funksiyamiz bu SUM() ko‘rinishidagi standart funksiyadir. U qanday 
maqsadda ishlatilishiga kelsak, 1ta ustundagi satrlar yig‘indisii hisoblaydi, bu haqida 
ma’ruza mashg‘ulotlarida kengroq yoritib o‘tilgan. Bu agregat funksiyani yaxshiroq 
tushunish maqsadida quyidagicha masala tuzib olaylik: 1 kunda savdo do‘koniga 
necha dona tovar keltirilgan? 

---

Uni hisoblash uchun SQL da quyidagicha so‘rov yozamiz(3-Rasm) va natijasini 4-
Rasm da ko‘rishimiz mumkin
3-Расм(SQL да ёзилгн сўров)
4-Расм(Натижа)
Umuman olganda ayrim masalalarni hisoblashda avval ustunning qiymatlari 
guruhlanib so‘ngra ishlatilishi ham mumkin, uni quyidagi masalani yechish jarayonida 
ko‘rib o‘tishimiz mumkin: Ushbu savdo do‘koniga yangi o‘lchamdagi non keltirildi, 
jami necha dona non keltirilgan? 
Bu masalani yechishda eng qulay usul bu guruxlashdir. Uning uchun biz GROUP BY 
operatoridan foydalanamiz. Bu operatorning maqsadi bir xillikga chek qo‘yishdan 
iboratdir. YA’ni bir xil xarakterdagi satr qiymatlarni ular alohida satrlarda turgan 
bo‘lsa ham 1ta satr ostida birlashtirib, ularning qolgan parametrlarini boshqa bironta 
operatorlar yoki funksiyalar bilan bog‘laydi. Isbot sifatida yuqoridagi masalaning SQL 
so‘rovlar ostidagi yechimini ko‘ramiz 
5-Расм(SQL да ёзилгн сўров)
6-Расм(Натижа)
Biz bu holat bilan ham yaqindan tanishdek, demak, har ikki yo‘lning qaysi paytda 
ishlashini o‘ylag kerak ekan. 
2-agregat funksiyamiz COUNT() standart funksiyasidir. Bu funksiya odat qaysiki 
xususiy hollarni sanashda ishlatiladi. Misol uchun quyidagicha masala tuzaylik va 
unining yechimi(8-Rasm) ni SQL da olingan so‘rov(7-Rasm) bilan tasdiqlaylik: Savdo 
do‘koniga 1 kunda bir xil turdagi tovarlardan necha marta keltirilgan?
7-Расм(SQL да ёзилгн сўров)
8-Расм(Натижа)
Ko‘rinib turibdiki bu gal ham GROUP BY operatoridan foydalanib masalani 
yechishga harakat qildik.
3-agregat funksiyamiz AVG() standart funksiyasidir. Uning vazifasi haqida aytadigan 
bo‘lsak o‘rtacha qiymatni hisoblaydi, ya’ni biz uni matematika kursida o‘rta arifmetigi 
deb ataganmiz. Ushbu funksiyaga ham masala tuzib uni kompyuterdagi yechimi(10-
Rasm) ni olaylikchi: savdo do‘koniga 1 kunda o‘rtacha necha so‘mlik tovarlar olib 
kirilgan(1 donaga nisbatan)?
9-Расм(SQL да ёзилгн сўров)
10-Расм(Натижа)
Masalamizning javobini topish uchun tuzilgan SQL tilidagi so‘rov 9-Rasm da 
keltirilgan. 
4-agregat funksiyamiz MIN() standart funksiyasidir. Uning vazifasi esa satr qiymatlari 
ichida eng kichigini topishdan iboratdir. Misol uchun masalaga javob topaylik: savdo 

---

do‘koniga 1 kunda keltirilgan tovarlarning ichidagi eng arzon tovar nomi va narxi 
ko‘rsatilsin
11-Расм(SQL да ёзилгн сўров)
12-Расм(Натижа)
SQL dagi so‘rovlarimiz 11-Rasm da keltirilgan, uning natijasi esa 12-Rasm da 
ko‘rsatib o‘tilgan. 
5-agregat funksiyamiz MAX() standart funksiyasidir. Vazifasiga ko‘ra bu standart 
funksiyamiz ustun bo‘yicha satr qiymatlarining ichidan eng kattasini topishdir. Uni 
tasvirlash uchun quyidagicha masala tuzaylik: savdo do‘koniga 1 kunda keltirilgan 
tovarlarning ichidagi eng qimmat tovar nomi va narxi ko‘rsatilsin
13-Расм(SQL да ёзилгн сўров)
14-Расм(Натижа)
Demak, bu masalamizning SQL da tuzilgan so‘rov(13-Rasm) ini va natija(14-Rasm) 
ni ko‘rdek.
Ushbu agregat funksiyalar barcha standart funksiyalarning ichidan eng 
asosiylaridandir. Shu sababli ularni o‘rganish maqsadga muvofiqdir. 
Topshiriqlarni bajaring va ballarni qo‘lga kiriting. 
Topshiriqlarni alohida “Topshiriq savollari” jildidan olishingiz