4.
1- LABORATORIYA ISHI
Mavzu.
Standart funksiyalardan foydalanib so‘rovlar
yaratish
Amaliy masalaning nomi:
MySQL da standart funksiyalardan foydalanish.
Masalaning qo‘yilishi:
Barcha turdagi standart funksiyalarni PhpMyAdmin da
sinovdan o‘tqazish.
Masalaning yechilishi:
Ma’ruza mashg‘ulotlarimiz davomida
standart funksiya va
ularning turlari haqida o‘rgangan edik. Bu darsimizda esa ularni PhpMyAdmin da
sinovdan o‘tqazamiz.
Birinchi turdagi standart funksiyamiz bu son turidagi
jarayonlarni amalga
oshiruvchi funksiyadir. Bu qanday amalga oshirilishi yoki uni qanday tushinish
mumkin degan savollarni berishingiz tayin. Bu savollarga bir og‘iz
gap bilan
matematika deb javob qaytarish yetarlidir. Chunki har bir fanda matematik mantiq
yotadi va bu bilan muammolar yechiladi. Keling, huddi shu amallardan bir qanchasini
biz ham so‘rovlar ostida uni sinab ko‘ramiz.
1.
ABS() –
sonning absolyut qiymatini hisoblaydi. Misol tariqasida 1-Rasm, olingan
natija esa 2-Rasm
1-Расм(MySQL даги сўров)
2-Расм(Натижа)
3-Расм(MySQL даги сўров)
4-Расм(Натижа)
2.
ACOS() – sonning radiandagi qiymatini -1 va 1 oralig‘idagi
miqdorda
hisoblaydi. Misol tariqasida 3-Rasmni, natijasi sifatida esa 4-Rasmni ko‘rishimiz
mumkin.
3.
CEIL() – sonning butun qismini hisoblaydi. Misol uchun 5-Rasmni keltirib
o‘tamiz, natijasi esa 6-Rasmda ko‘rsatilgan
5-Расм(MySQL даги сўров)
6-Расм(Натижа)
7-Расм(MySQL даги сўров)
8-Расм(Натижа)
4.
DEGREES() – bu funksiyaning vazifasi radianda
berilgan sonning qiymatini
gradusga o‘giradi. Misol uchun 7-Rasmni ko‘rsatish mumkin, natijasi esa 8-rasmda
keltirilgan.
5.
FLOOR() – bu funksiya sonning o‘zidan kichik bo‘lgan eng katta butun sonni
topishda qo‘llaniladi. Misol uchun 9-Rasmni keltiramiz
va natijasi sifatida 10-Rasmni
9-Расм(MySQL даги сўров)
10-Расм(Натижа)
11-Расм(MySQL даги сўров)
12-Расм(Натижа)
1.
FORMAT(X,D) –
bu funksiya X haqiqiy sonning kasr qismini D ta butun songacha
yaxlitlaydi va uni hisoblaydi. Misol uchun 11-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida
12-rasmga e’tibor qaratamiz.
2.
Endi keyingi turdagi standart
funksiya bilan tanishamiz, ya’ni satrli standart
funksiya. Bu funksiya odatda yozilgan simvollarning hossalarini ifodalaydi.
Bunga
misol sifatida bir qancha SQL so‘rovlar va ularning natijalarini kelitirib o‘tamiz:
3.
ASCII() – bu funksiya satrda yozilgan belgilar to‘plamini ASCII jadvalidagi
o‘rnini ifodalaydi. Misol uchun 13-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 14-rasmga
e’tibor qaratamiz.
13-Расм(MySQL даги сўров)
14-Расм(Натижа)
15-Расм(MySQL даги сўров)
16-Расм(Натижа)
4.
BIN(M) –
bu funksiya M sonini 2 lik sanoq sistemasiga o‘tkazadi. Misol uchun
15-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 16-rasmga e’tibor qaratamiz.
5.
BIT_LENGTH(’matn’) – bu funksiya matn simvollar ketma ketligini necha bit
o‘lchamda ekanligini aniqlaydi. Misol uchun 17-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida
18-rasmga e’tibor qaratamiz.
17-Расм(MySQL даги сўров
18-Расм(Натижа)
19-Расм(MySQL даги сўров
20-Расм(Натижа)
6.
CHAR(Х)
– bu funksiya berilgan X son o‘rniga mos keladigan ASCII jadvalidagi
simvolni joylashtiradi. Misol uchun 19-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 20-
rasmga e’tibor qaratamiz.
7.
CONCAT() –
bu funksiya berilgan satrdagi bir nechta simvollar ketma-ketligini
bir-biriga qo‘shadi. Misol uchun 21-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 22-rasmga
e’tibor qaratamiz.
21-Расм(MySQL даги сўров
22-Расм(Натижа)
1.
3-
turdagi standart funksiya bu sana va vaqt ustidagi amallarni bajaradi. Bunga
misol sifatida bir qancha SQL so‘rovlar va ularning natijalarini kelitirib o‘tamiz:
2.
CURDATE() – bu funksiyaning
vazifasi joriy yil, oy va kunni chiqarishdir.
Misol uchun 23-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 24-rasmga e’tibor qaratamiz.
23-Расм(MySQL даги сўров
24-Расм(Натижа)
3.
NOW() -
bu funksiyaning vazifasi joriy yil, oy, kun, soat, minut,
sekundni
chiqarishdir. Misol uchun 25-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 26-rasmga e’tibor
qaratamiz.
25-Расм(MySQL даги сўров
26-Расм(Натижа)
4.
CURTIME()
– bu funksiyaning vazifasi joriy vaqtni ko‘rsatishdan iboratdir. Misol
uchun 27-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 28-rasmga e’tibor qaratamiz.
27-Расм(MySQL даги сўров
28-Расм(Натижа)
Demak, bu kabi standart funksiyalar bizga bir qancha qulayliklar keltirishi mumkin.
Chunki shu kabi funksiyalarni yaratish bir qancha vaqt va istedot talab qilishi mumkin.
Bizda uni yaratishga xojat yo‘q. Shunchaki ularni borligini bilgan holda ularni kerakli
vaziyatda chaqirish yetarlidir.
