Microsoft Word boshqaruv hisobi doc

2.5. Жавобгарлик марказларининг турлари 
Хўжалик юритувчи субьектларда жавобгарлик марказлари бўйича бошқарув 
ҳисобини ташкил этишда ушбу марказларнинг турлари моҳиятига алоҳида эьтибор 
қаратиш зарур. 
Корхонада бўлинмалар бўйича бошқарув ҳисобини самарали ташкил этиш учун 
уларни қуйидаги белгиларга мувофиқ таснифлаш лозим: 
— ваколатлар ва жавобгарлик ҳажмига кўра; 
— марказ бажарадиган функсиялар бўйича. 
Ваколатлар ва жавобгарлик ҳажмидан келиб чиққан ҳолда жавобгарлик 
марказларини харажатлар, сотиш, фойда ва инвестициялар марказларига болиш мақсадга 
мувофиқдир. 
Харажатлар маркази — бу фақат харажатларнинг мақсадли сарфланишига масьул бўлган 
корхонанинг бўлинмасидир (ишлаб чиқариш сехи, конструкторлик бюроси ва ҳ.к.). 
Корхонани 
бундай 
марказ 
доирасида 
бошқариш 
мақсадида 
ишлаб 
чиқариш 
харажатларини режалаштириш, меьёрлаштириш ва ҳисобини ташкил этиш амалга 
оширилади
Шуни таькидлаш лозимки, жавобгарлик марказларини аниқлашда корхона 
технологик тузилмасини эьтиборга олиш, уни горизонтал ва вертикал кўринишларга 
ажратиш зарур. 
Горизонтал тузилмада марказ учун жавобгар ҳар бир шахс фаолияти доираси билан 
фарқланади, вертикал тузилмада эса бошқарув қарорлари қабул қилишга ваколатли 
шахснинг ҳаракатлари назарда тутилади. 
Ж авобгарлик марказларининг ҳар бири бир вақтда харажатлар, даромадлар, фойда 
ёки инвестициялар маркази бўлиши мумкин 
Бу чизмага асосланиб, корхона жавобгарлик марказларининг шаклланишини 
горизонтал ва вертикал кўринишларда таҳлил қилиб чиқиш. корхона бўлинмалаии 
раҳбарлари 
фаолиятини 
марказий 
бошқарув 
ходимлари 
фаолияти 
билан 
мувофиқлаштириш имконини беради. 
Жавобгарлик маркази раҳбари вазифаларни бажариш бўйича белгиланган 
мажбуриятлар билан бирга молиявий жавобгарликни ҳам ўз зиммасига олиши шарт. 
Бунда ҳар бир марказ ўзига тайинланган турли функсияларни бажариши мумкин (ишлаб 
чиқариш, маркетинг, техник хизмат, ҳисоб, назорат ва ҳ.к.). Мазкур ҳолатда, муайян 
функсиялар ёки воситалар эмас, балки ходим ёки маьмурият жавобгарлик маркази 
обьекти бўлиб ҳисобланади.